Wie de eerste bladzijde van het boek opslaat, leest een indrukwekkende reeks van titels die bij uitgever Kok verschenen zijn en die allemaal op een of andere manier te maken hebben met het onderwerp dat de ondertitel van dit boek is: ”Pastorale uitleg van de liturgische formulieren bij doop, belijdenis en avondmaal”. En wie weleens wat van dr. Verboom gelezen heeft, weet dat hier een pastor aan het woord is die met veel kennis van zaken en met een bewogen hart weet te schrijven op een manier die voor jongeren en ouderen bevattelijk is en die getuigt van liefde voor de Heere en Zijn gemeente.

Uitgangspunt vormen de formulieren die de kerk van de Reformatie heeft opgesteld als Bijbels onderwijs bij de bediening van de sacramenten van doop en avondmaal, terwijl de schakel tussen die twee, de openbare belijdenis van het geloof, als logische verbinding, ook een plaats krijgt. De manier waarop de schrijver dat doet, maakt duidelijk dat hij de geluiden kent waarin geklaagd wordt over de moeilijkheidsgraad van de formulieren. Ze zijn geschreven in woorden die ouderwets zijn. We horen uitdrukkingen die we niet meer gebruiken, enzovoort. Dr. Verboom kent die bezwaren en ziet kans om op een pastorale wijze de dingen zo te verwoorden dat de Bijbelse inhoud tot zijn recht komt en dat mensen van onze tijd, ook jongeren, leren lezen wat er staat en gaan verstaan wat ze lezen.

Ik zie dit boek dan ook als een goed en Bijbels hulpmiddel bij het onderwijs en het pastoraat rond de doop, de openbare geloofsbelijdenis en het avondmaal. Laten ambtsdragers het boek aanschaffen als een hulpmiddel bij hun pastorale taak op doopbezoeken, bij gesprekken rond de toelating tot het belijden van het geloof en bij gesprekken rond het avondmaal. In veel situaties zullen broeders jongeren en ouderen helpen door ze te wijzen op dit boek, dat een Bijbelse handreiking wil zijn en gemeenteleden verder kan helpen bij vragen rond doop, belijdenis en avondmaal.

Verschillende accenten

Een enkele keer merkte ik al lezend dat er soms verschillende accenten worden gelegd. Het minst trof me dat bij de klassieke formulieren van doop en avondmaal. Het is duidelijk dat die formulieren onze gezamenlijke erfenis zijn uit de Reformatie. Gedeelten van die formulieren laten zich lezen als een stuk poëzie. Dat geldt vooral van het doopformulier. Bij het avondmaalsformulier heeft ook de lengte kennelijk een rol gespeeld bij de keuze voor een verkorting.

Het grootste verschil, wanneer we ons beperken tot de kerken van de gereformeerde gezindte, vinden we bij de opvattingen over het belijdenis doen. De schrijver wijdt een enkel woord aan wat wel genoemd wordt: belijdenis der waarheid afleggen, een vorm van belijdenis doen waarbij we alleen maar verstandelijk instemmen met de leer van de kerk. Dr. Verboom schrijft: „Dat kunnen we geen belijden van het geloof noemen.” Ik stem daarin met hem in.

Vragen van Voetius

Het feit dat de vragen van Voetius, waarin het avondmaal niet ter sprake komt, soms ook gebruikt worden bij het belijdenis doen wordt door dr. Verboom niet genoemd. Maar uit wat hij schrijft, kan ik alleen maar concluderen dat daar bij hem helemaal geen plaats voor is.

Eigenlijk vind ik het jammer dat de belijdenisvragen zoals die zijn vastgesteld door de generale synode 1959 van de Christelijke Gereformeerde Kerken –vragen die oorspronkelijk een voorstel waren van wijlen prof. L. H. van der Meiden– niet genoemd worden. Daar luidt de vraag met betrekking tot het avondmaal: „Of gij ook begeert ’s Heeren dood te verkondigen tot versterking van uw geloof.” Daar wordt enerzijds aangegeven dat er een verband is tussen belijdenis en avondmaal en anderzijds dat er ruimte kan zitten tussen die twee: iemand is nog niet aan het avondmaal toe, om welke reden dan ook; maar er is wel een begeerte om de dood des Heeren te verkondigen.

Deze opmerking doet niets af van de waardering waarmee ik het boek van dr. Verboom aanbeveel.

Boekgegevens

”Van doopvont naar avondmaalstafel”, dr. W. Verboom; uitg. KokBoekencentrum; 174 blz.; € 18,99