Langzaam maar zeker maakt Europa zich op voor een verdere openstelling van de markt voor postbezorging. Brussel wil in 2007 een volgende stap zetten op weg naar een beëindiging van de beschermde nationale postmarkten in 2009. Deutsche Post moet daarmee bijvoorbeeld uiteindelijk vrije toegang krijgen tot de Franse markt, La Poste moet ongehinderd kunnen opereren op Nederlandse bodem.

Nederland houdt vast aan een openstelling van de eigen markt in 2007. Het ministerie van Economische Zaken laat een definitief besluit (via een zogenaamde noodremprocedure) echter mede afhangen van de beslissingen in Engeland en Duitsland. Stellen deze hun besluit uit, dan kan Nederland hetzelfde doen.

Nederland kent op dit moment al beperkte concurrentie. De nationale postmarkt bestaat uit 6 miljard geadresseerde poststukken. Daarvan valt de helft (brieven minder dan 100 gram) onder het monopolie, de andere helft (direct mail en drukwerk) onder vrije concurrentie. Minister Brinkhorst wil bezorging van brieven onder de 50 gram in 2007 ook vrijgeven voor concurrentie.

Op eigen bodem zijn inmiddels meer dan tien bezorgingsorganisaties actief. Daarvan zijn Sandd en Selekt Mail (een joint venture van Deutsche Post en Wegener) met een respectievelijk marktaandeel van zo’n 5 procent en 4 procent de grootste. Het totale postvolume neemt niet toe, dus de groei van deze concurrenten moet ten koste gaan van de omzet van TPG Post.

TPG zit in een weinig benijdenswaardige positie. Duitse, Franse en Engelse bedrijven kunnen redelijk eenvoudig winst afsnoepen van het Nederlandse bedrijf. Andersom ligt dat veel lastiger. De Europese concurrenten beschikken over het voordeel van een grotere, vaak nog goed beschermde thuismarkt.

De liberalisering verloopt in Europa totaal verschillend. Qua snelheid zijn vier groepen landen te onderscheiden: Zweden en Finland zijn het verst met de openstelling van hun markt, gevolgd door Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland. Op de derde plaats bevinden zich de meeste andere Europese landen, waaronder Frankrijk. Helemaal achteraan bevinden zich de nieuwe EU-lidstaten, Spanje, Portugal, Griekenland en Luxemburg.

Het verschil in snelheid is niet een toevalligheid, maar een bewuste politieke keus van nationale overheden. De liberalisering komt immers niet zonder slag of stoot tot stand. Verschillende landen traineren de besluitvorming met ingewikkelde processen en langdurige procedures. Met het ultieme doel de belangen van hun eigen nationale postbedrijf veilig te stellen.

De eigen nationale trots moet worden voorbereid op de onvermijdelijke liberalisering. Tussen de bedrijven onderling bestaat een wereld van verschil. Het Franse La Poste is nog altijd een log en bureaucratisch bedrijf. TPG daarentegen wordt door vriend en vijand gezien als een van de best georganiseerde concerns in de bedrijfstak.

Europa telt een aantal grote en kleine spelers op de postmarkt. De grootste is Deutsche Post (omzet circa 13 miljard euro), nummer twee is Royal Mail (ruim 11 miljard), drie is het Franse La Poste (dik 10 miljard). Daarna volgen onder andere Poste Italiane en TPG Post (elk 4 miljard) en Swiss Post (een kleine 2 miljard). De totale bedrijfsactiviteiten opgeteld staat TPG op nummer 4, direct achter Royal Mail.

De Europese postbedrijven steken inmiddels al mondjesmaat de grens over. TPG Post knaagt op dit moment aan het marktaandeel van Royal Mail. Deutsche Post schiet met postbezorgingsbedrijf Selekt Mail onder de duiven van TPG Post. Deutsche Post sleept in Nederland het postorderbedrijf Wehkamp als klant binnen, TPG Post doet hetzelfde met Otto op de Duitse markt.

Toch is de concurrentie op nationale bodem slechts een speeltje in vergelijking met het grote spel. De echte concurrentieslag tussen de nationale postbedrijven moet nog beginnen. Deskundigen voorzien dat in de 85 miljard euro grote Europese markt uiteindelijk slechts plaats is voor twee of drie grote postconcerns. De nationale belangen zijn groot. Een postbedrijf zorgt nu eenmaal voor een aanzienlijke hoeveelheid werkgelegenheid.

Overigens is de verwachting van deskundigen dat de specifieke postbezorging op termijn opgaat in andere logistieke activiteiten, zo bleek dinsdag op de Vierde Nationale PostConferentie in het Kurhaus in Scheveningen. „Dit is het laatste postcongres geweest”, verklaarde prof. dr. J. Strikwerda van de Universiteit van Amsterdam met een knipoog.

De consument is uiteindelijk maar in één ding geïnteresseerd: de prijs van zijn postzegel. Onder druk van toenemende concurrentie zou deze wel eens iets kunnen dalen. De Europese postbedrijven zitten daar echter niet op te wachten. Verminderde inkomsten door grote prijsverlagingen gaan ten koste van de innovatieve kracht van een postconcern.