De baptist Andrey Aleksandrovich Sheremetov deelt Bijbels uit in het plaatselijke winkelcentrum. Tot ergernis van een voorbijganger, die vervolgens de politie inseint. De getuige vertelt hoe Sheremetov hem een Bijbel aanreikte en uitlegde „hoe die juist te lezen.” Ook kreeg hij informatie over onlinediensten. De baptist wordt veroordeeld en krijgt een boete van 5000 roebel, een weekinkomen.

De zaak van Sheremetov is er een van de 71 die in 2021 plaatsvonden voor het overtreden van een Russische anti-missionaire wet. Dat blijkt uit vorige week gepubliceerde cijfers van Forum 18, een Noorse organisatie die zich inzet voor godsdienstvrijheid. De groep baseert zich op de beschikbare rechtbankverslagen.

Daaruit blijkt dat de religieuze achtergrond van de aangeklaagden divers is. In bijna de helft van de gevallen gaat het om een moslim, gevolgd door ruim twintig christenen van diverse snit, onder wie verschillende baptisten. Ook enkele boeddhisten zaten in het beklaagdenbankje.

Liederen

De veroordelingen zijn het directe gevolg van een pakket anti-missionaire wetten die Rusland in 2016 heeft ingevoerd in de strijd tegen extremisme. Deze regels leggen strikte beperkingen op aan allerlei religieuze activiteiten zonder formele toestemming.

De wetgeving is zo geformuleerd dat „vrijwel alles als onwettig zendingswerk kan worden beschouwd”, zegt Olga Sibiryova tegen Forum 18. Ze werkt voor het in Moskou gevestigde SOVA Centre, dat dergelijke rechtszaken in Rusland volgt.

Dat kan variëren van het zingen van liederen op straat tot het niet geregistreerd samenkomen. Zo kreeg de baptist Vladimir Kharitonovich Popov een boete van 5000 roebel voor het houden van diensten zonder officiële toestemming via een religieuze organisatie.

Verdedigen

Desondanks geven de nieuwste cijfers wel een hoopvol signaal af. Met 71 incidenten zet 2021 een dalende trend voort. In 2018 ging het nog om 105 gevallen. In het jaar daarop telde Forum 18 100 incidenten, om in 2020 uit te komen op 79.

Sommige deskundigen zoeken de verklaring voor de afname in de beperkende maatregelen die de afgelopen twee jaar vanwege het coronavirus van kracht waren. Sibiryova van het SOVA Centre wijst er echter op dat de dalende lijn al voor de pandemie was ingezet.

Volgens haar ligt een mogelijke verklaring in de „verhoogde juridische geletterdheid” van religieuze gemeenschappen. Sibiryova: „Gelovigen hebben geleerd hoe ze zichzelf kunnen verdedigen, ook voor de rechtbank, en hoe ze maatregelen kunnen nemen om niet vervolgd te worden op grond van dit artikel.” In 8 van de 71 geregistreerde gevallen kwam het tot vrijspraak, terwijl in 7 zaken de straffen in hoger beroep werden vernietigd.

Daar tegenover staat dat de politie en de autoriteiten in de vorm van andere wetsartikelen „effectievere instrumenten” hebben gevonden, aldus Sibiryova. Het kan volgens haar zijn dat de daling daardoor is ingegeven.

De Raad van Baptistenkerken, die vaak te maken heeft gehad met rechtsvervolging omdat de aangesloten kerken zich niet wilden registreren, stelt tegen Forum 18 dat er minder zaken tegen hen worden aangespannen. Een verklaring heeft de raad daar echter niet voor.