Mensen dringen, reikhalzen. Fotocamera’s klikken, videocamera’s draaien driftig mee met een stip die steeds dichterbij komt. Het gefluit van straalmotoren wordt sterker. En met het donderend lawaai kiest een vrachtreus het luchtruim. Een zwart rookspoor achter elk van de zes straalmotoren verraadt dat die van Russisch fabricaat zijn.

De unieke Oekraïense Antonov An-225 Mriya (Droom) was een graag geziene gast op vliegvelden over de hele wereld. Dat toestel spotten, was een unieke ervaring. Vele tientallen bedrijven en overheden over de gehele wereld maakten gebruik van het toestel. Tijdens de coronacrisis vervoerde de An-225 medisch materiaal vanuit China naar de rest van de wereld. Zijn laadvermogen was dan ook ongekend: er kon grofweg twee keer zo veel lading in als in de vrachtvariant van de Boeing 747.

Granaten

Dat alles is nu verleden tijd. Er bestond er maar één van op de hele wereld. En die ligt in brokstukken in een hangar op Hostomel Airport. De Oekraïense ”Droom” ligt in duigen.

Vernietigd door Russische aanvalshelikopters. Of door Oekraïense granaten? Een verslaggever van de Russische krant Kom­somolskaia Pravda vertelde dat het vliegtuig werd vernietigd door Oekraïense artillerie.

Het Oekraïense staatsbedrijf Ukroboronprom houdt de Russen verantwoordelijk voor het vernielen van het grootste vliegtuig ter wereld. „Russische indringers hebben het vlaggenschip van de Oekraïense luchtvaart, de AN-225, op de Antonov-luchthaven in Hostomel bij Kiev vernietigd.” Volgens Ukroboronprom was het vliegtuig op het moment van de invasie in reparatie en kon het Oekraïne niet verlaten

De Oekraïners hadden het toestel tijdig kunnen verplaatsen, vertelt chef-vlieger Dmytro Antonov aan het gerenommeerde luchtvaartmagazine Aeroin. Maar Antonovs raad van bestuur heeft ervoor gekozen dit niet te doen. Waarom? Niemand die het weet.

Antonov uitte daarover destijds zijn ongenoegen. „Op 23 februari, ’s nachts, werd de zesde motor geïnstalleerd. Om 22.00 uur stond het vliegtuig klaar om te vliegen. De bemanningen waren er. Het vliegtuig had 70 ton brandstof aan boord. Dat is voldoende om naar Leipzig te vliegen.” Zijn kritiek werd hem niet in dank afgenomen. De piloot werd geschorst uit zijn functie als hoofdpiloot van de An-225.

Restaureren

Dat het vliegtuig ernstig beschadigd is geraakt tijdens de Russische aanval op het vliegveld, was op 27 februari al bekend. „Dit wás het grootste vliegtuig ter wereld, An-225 ”Mriya””, tweette de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, Dmytro Koeleba, destijds. Maar fabrikant Antonov hield nog steeds een slag om de arm. Mogelijk zou het toestel nog te restaureren zijn.

Na de herovering door de Oekraïners is duidelijk geworden dat het toestel onherstelbaar is beschadigd. Op foto’s is te zien hoe het vliegtuig als een plumpudding in elkaar is gezakt. Beide vleugels hangen er slapjes bij en de neus van het toestel ligt op de grond.

Toch geeft Antonov de moed niet op. De fabrikant is van plan om het vliegtuig te herbouwen, liet directeur Sergej Bychkov weten op de Facebookpagina van Antonov. „Onder alle transportvliegtuigen neemt het An-225 Mriya-vliegtuig een speciale plaats in.” Hij stelde voor om een internationaal fonds in het leven te roepen voor de herbouw van het An-225 Mriya-transportvliegtuig. Hij rekent op de vele liefhebbers van het toestel.

De herbouw zal in ieder geval niet onder Bychkovs leiding plaatshebben. De Oekraïense wapenfabrikant Ukroboronprom heeft de directeur van Antonov maandag om onbekende reden uit zijn functie ontheven.

Poetin

De fabrikant verwacht dat het project 3 miljard dollar (2,8 miljard euro) zal kosten en vijf jaar in beslag zal nemen. De rekening gaat naar Vladimir Poetin, belooft het bedrijf. „Oekraïne zal er alles aan doen om ervoor te zorgen dat de agressorstaat deze schade betaalt.”

Testvlieger Dmytro Antonov meent dat daarbij onderdelen van de verwoeste An-225 kunnen worden hergebruikt. Mogelijk is de linkervleugel nog intact. Bovendien staat er in Oekraïne een tweede, nooit afgebouwd exemplaar. Het is onbekend wat de status daarvan is, maar wellicht zou dat als basis kunnen worden gebruikt.

Evgen Gavrilov heeft voorlopig de leiding over Antonov. Hij stelt dat de Russische agressie „het hart” van de Oekraïense luchtvaartindustrie heeft getroffen door de An-225 te vernietigen. Het was volgens hem „het beroemdste vliegtuig ter wereld.”

Of het toestel zal worden herbouwd, laat Gavrilov in het midden. Zijn prioriteiten liggen daar kennelijk niet. „De belangrijkste taken zijn het behouden van de technische en wetenschappelijke kennis van Antonov en het snel hervatten van de serieproductie.”

Hoe dan ook, Dmytro Antonov hoopt over 5 jaar, als zijn land 35 jaar onafhankelijk is, een feestelijke vlucht te kunnen maken met de herbouwde An-225 Mriya. Anderen zijn daar wat sceptisch over. Ene Cameron Garner schreef in een blog: „Het zal wel bij een droom blijven.”