Hoge inflatie noopt tot precisiecompensatie
De inflatie in Nederland is gestegen tot recordhoogte; sinds april 1976 was de geldontwaarding niet zo hoog. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bracht donderdag naar buiten dat de geldontwaarding in maart ten opzichte van een jaar eerder 9,7 procent bedroeg. Hoewel de ernst, lengte en bestrijding ervan in economenland altijd veel discussie oproepen, is het voor het kabinet zaak om na te denken hoe het de koopkrachtdaling kan compenseren. Vooral de lagere inkomens moeten daarin prioriteit krijgen. Precisiecompensatie is broodnodig.
De stijging van de inflatie wordt vooral aangejaagd door hogere energie- en brandstofprijzen. Die raken niet alleen direct de portemonnee via de pomp en de energieleverancier, maar ook indirect. Het verbouwen van voedsel in kassen wordt bijvoorbeeld duurder door hogere gasprijzen en transportkosten nemen toe. De prijzen in de supermarkten stijgen dan ook flink, met 6,4 procent in maart.
De Russische invasie in Oekraïne is een belangrijke oorzaak van de stijging, maar niet de enige. Ook de coronacrisis speelt een rol. Nadat de economie in het tweede kwartaal van 2020 door de lockdown een flinke knauw kreeg, trad snel daarna een krachtig herstel op. Veel particulieren en bedrijven wilden het geld uitgeven dat tijdens het begin van de coronacrisis was opgepot; daardoor nam de vraag hard toe. Gevolg: stijgende prijzen.
Daarnaast speelt de Europese Centrale Bank (ECB) een cruciale rol, volgens sommige economen zelfs een kwalijke. Al voor de coronacrisis pompte de centrale bank veel geld in de economie. De zogenaamde geldpers draaide overuren. Tijdens de coronaperiode is dat alleen maar opgeschroefd. Gevolg: de grote hoeveelheid geld wordt uitgegeven, waardoor de vraag stijgt en daarmee de prijzen.
Het lijkt erop dat de ECB de rente de komende tijd stap voor stap zal verhogen. Drieste beslissingen door de centrale bank zijn niet te verwachten; daarvoor kennen de centrale bankiers de risico’s te goed. Te grote en onvoorziene stappen zijn immers desastreus voor de financiële markten.
Gevolg van de hoge inflatie is dat veel huishoudens en bedrijven in het nauw komen. Voor mensen die elk dubbeltje moeten omdraaien, is de hoge inflatie al snel een nijpend probleem. Het woord energiearmoede is niet voor niets afgelopen maanden gemunt.
Dat het kabinet de afgelopen tijd met een compensatiepakket kwam, is positief. De verlaging op de accijns op brandstof per 1 april was voor de meeste autorijders welkom, hoewel die een dure en ongerichte maatregel was. De 800 euro die de absolute minima krijgen, zal voor hen broodnodig zijn. Tegelijk vallen de inkomensgroepen net boven de minima nu deels buiten de boot, terwijl die de financiële klappen moeilijk kunnen opvangen. Precisiecompensatie is dus nodig. En laat het beschermen van zwakken nu juist een kerntaak van de overheid zijn.
