Het dagelijks EU-bestuur gebruikt daarvoor een nieuw mechanisme dat EU-geld koppelt aan de rechtsstaat. De regering van de vers herkozen premier Victor Orbán is daarmee de eerste die onder de nieuwe regel valt.

Het zogeheten conditionaliteitsregime moet voorkomen dat EU-geld bijvoorbeeld door corruptie of vriendjespolitiek in verkeerde handen komt. De EU-leiders waren het in 2020 eens geworden over de invoering van zo’n mechanisme, met Nederland als een van de voortrekkers. De Poolse en Hongaarse leiders stemden ermee in op voorwaarde dat het Europees Hof van Justitie zich erover zou uitspreken. Het mechanisme is inmiddels al ruim een jaar van kracht, maar nog niet in stelling gebracht. De commissie wilde de uitkomst van de rechtszaak van Hongarije en Polen tegen de rechtsstaattoets bij het EU-hof afwachten. Dat wees de protesten twee maanden geleden af.

„Het is belangrijk dat de commissie eindelijk echte stappen zet om de rechtsstaat in Europa te beschermen”, reageert Europarlementariër Tineke Strik (GroenLinks). „De EU mag niet nog eens vier jaar toestaan dat Orbán misbruik maakt van EU-geld, daarmee corrupte projecten financiert en tegelijkertijd de mediavrijheid en onafhankelijke rechtspraak aan banden legt. Het signaal van de commissie is duidelijk: de Hongaarse regering moet een fundamentele koerswijziging doorvoeren als ze nog langer aanspraak wil maken op EU-geld.”