In Oekraïne zijn dinsdag 3846 mensen uit steden geëvacueerd via zogenoemde humanitaire corridors, meldt vicepremier Irina Veresjtsjoek. Dat zijn er iets meer dan maandag. Toen gingen 3376 mensen via dergelijke vluchtroutes naar veiligere gebieden in Oekraïne.

Rusland en Oekraïne hadden voor dinsdag zeven corridors afgesproken. Inwoners van het belegerde Marioepol mochten de havenstad alleen te voet of met eigen vervoer verlaten. Veresjtsjoek beschuldigt de Russische troepen ervan bussen voor massaevacuaties tegen te houden.

De bussen konden het eerste deel van de vluchtroute vanuit Mariupol niet bereiken. Het gaat volgens de vicepremier om een stuk van bijna 80 kilometer. „Mensen moeten lopen of een manier vinden om deze reis in een auto te maken”, zei ze op nationale televisie.

Financiële markten houden steeds meer rekening met een faillissement van Rusland door de aanscherping van internationale sancties wegens de inval in Oekraïne. Het wordt voor kredietverstrekkers steeds duurder om zich te verzekeren tegen wanbetaling door de Russische overheid. Dat komt onder andere doordat de Verenigde Staten voortaan rentebetalingen blokkeren die de Russische regering wil doen met tegoeden bij Amerikaanse banken.

Volgens CMA, een marktonderzoeker voor de schuldenmarkt, is er volgens verzekeraars een kans van 88 procent dat Rusland de komende vijf jaar aflossingen of rentebetalingen op schulden mist. Maandag werd die kans nog op net geen 78 procent ingeschat, meldde het onderdeel van marktanalist ICE Data Services.

Rusland heeft te maken met veel financiële sancties, waaronder een bevriezing van de buitenlandse bezittingen van de Russische centrale bank. Daardoor is de Russische regering de toegang kwijt tot een groot deel van zijn internationale reserves. Ook zijn veel Russische banken uitgesloten van het internationale berichtensysteem SWIFT waar veel transacties mee worden geregeld.

Eerder waren afbetalingen van schulden nog uitgesloten van de sancties. Maar sinds maandag laat het Amerikaanse ministerie van Financiën „geen enkele afbetaling van schulden in dollars door de Russische overheid vanuit rekeningen bij Amerikaanse financiële instellingen” meer toe, laat een woordvoerder weten.

Rusland moest maandag 84 miljoen dollar aan rentes betalen op een dollarlening. Ook verliep de deadline om het laatste deel van een lening van 2 miljard dollar terug te betalen aan schuldeisers. Rusland heeft nog 30 dagen respijt om te betalen, anders is het land officieel een wanbetaler.

Het staatsbanket in het Koninklijk Paleis Amsterdam is dinsdagavond begonnen met een minuut stilte. Tijdens deze minuut stonden koning Willem-Alexander, koningin Máxima, de Indiase president Ram Nath Kovind, zijn vrouw Savita Kovind en alle genodigden stil bij de situatie in Oekraïne. Ook prinses Beatrix was aanwezig.

„Nu zich dicht bij ons land - in Oekraïne - een ongekende nachtmerrie afspeelt, is het cruciaal dat wij de contacten met onze partners in de wereld sterk houden”, begon Willem-Alexander zijn speech voorafgaand aan het diner. „India is een zeer relevante partner voor Nederland. De dialoog met India is van grote betekenis, juist nu.” Zijn speech ging daarna onder meer over klimaatverandering. Zo zei hij dat Nederland „veel kan leren” van India als het gaat om het overstappen naar hernieuwbare energie.

Onder anderen minister-president Mark Rutte, minister van Klimaat Rob Jetten en voorzitter van de Tweede Kamer Vera Bergkamp waren aanwezig bij het staatsbanket. Ook minister voor Armoedebeleid Carola Schouten, minister van Infrastructuur Mark Harbers en minister van Justitie Dilan Yeşilgöz-Zegerius aten mee.

President Kovind en zijn vrouw begonnen maandag aan een driedaags bezoek aan Nederland, onder meer om stil te staan bij 75 jaar diplomatieke betrekkingen tussen Nederland en India. Maandag ontmoetten de Kovinds de minister van Buitenlandse Zaken, Wopke Hoekstra, in de Keukenhof. Na de officiële ontvangst op dinsdag plaatste de president een krans bij het Nationaal Monument op de Dam. Woensdag gaat de Indiase president onder meer langs bij de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer en premier Mark Rutte.

Het Verenigd Koninkrijk heeft 350 miljard dollar (321 miljard euro) aan Russische bezittingen uit de „oorlogskas van Poetin” bevroren. Dat zei de Britse minister voor Buitenlandse Zaken Liz Truss tijdens een bezoek aan de Poolse hoofdstad Warschau.

Volgens Truss hebben de Britse acties ervoor gezorgd dat de regering van president Vladimir Poetin geen toegang heeft tot „ruim 60 procent van de buitenlandse reserves van 604 miljard dollar”. Tegelijkertijd vindt ze dat het Verenigd Koninkrijk en bondgenoten meer kunnen doen om de Russische regering te straffen voor de inval in Oekraïne.

Zo zouden Russische schepen niet langer welkom moeten zijn in westerse havens, een idee dat Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen ook al opperde. Ook moet er een „duidelijk tijdschema komen om de import van Russische olie, kolen en gas te beëindigen”.

Truss gaf aan geschokt te zijn over beelden uit Boetsja, waar na de verdrijving van Russische troepen duidelijk werd dat veel burgers waren geëxecuteerd. „Dit zijn weerzinwekkende daden waarvan we dachten dat we ze in de twintigste eeuw hadden achtergelaten.”

De Verenigde Staten en zijn bondgenoten komen woensdag met omvangrijke nieuwe sancties tegen Rusland, als reactie op de Russische invasie in Oekraïne en versterkt door het oorlogsgeweld met burgerdoden in de stad Boetsja. Het wordt verboden nog in Rusland te investeren. Volgens de zender NBC worden financiële instellingen en staatsbedrijven verder aangepakt. Maar ook Russische regeringsfunctionarissen en hun familie moeten rekening houden met strafmaatregelen.

De Amerikanen en andere landen kondigden eerder al een reeks sancties af om het regime in Moskou te straffen voor de bloedige strijd in Oekraïne. President Joe Biden had eerder deze week al duidelijk gemaakt dat er een nieuw pakket aan zat te komen na Boetsja.

De Verenigde Naties hebben de dood van 1480 burgers in Oekraïne bevestigd. Onder hen zijn 123 kinderen. Het aantal bevestigde gewonden ligt bijna anderhalve maand na het begin van de oorlog op 2195.

Het VN-mensenrechtenkantoor, dat de cijfers heeft gedeeld, denkt dat de werkelijke aantallen waarschijnlijk veel hoger liggen. Het is moeilijk om informatie te krijgen uit zwaar getroffen gebieden en vervolgens ook nog eens na te gaan of het klopt. Volgens Oekraïne zijn ongeveer 20.000 doden gevallen.

In Valkenburg worden met Koningsdag niet zoals gebruikelijk de traditionele kanonschoten gelost. Burgemeester Daan Prevoo had om het achterwege laten van de schoten gevraagd om op die manier rekening te houden met de oorlogservaringen van Oekraïense vluchtelingen, maakte de gemeente dinsdag bekend.

Jaarlijks worden in het Limburgse heuvellandstadje met Koningsdag meerdere kanonschoten gelost. Enkele dagen later worden volgens een oude traditie op 30 april saluutschoten met geweren gelost. Bij mensen met oorlogstrauma’s kunnen zowel de kanon- als de saluutschoten, die in de verre omtrek te horen zijn, heftige reacties veroorzaken, aldus de gemeente.

Burgemeester Prevoo heeft naar eigen zeggen de afgelopen weken meermaals gezien hoe mensen uit oorlogsgebied op dingen reageren. „Spelende kinderen die wegduiken als er een vliegtuig overvliegt. Of in paniek raken door het geluid van een glasbak die leeg wordt gemaakt”, aldus Prevoo. „Deze vluchtelingen hebben in hun land vreselijke situaties meegemaakt en hebben dit nog lang niet verwerkt, ook al zijn ze hier nu veilig. De schutterij en de mensen van het Geschut hadden hiervoor alle begrip. Fijn dat we samen goede afspraken hierover hebben kunnen maken.”

Rusland ontkent dat mensen in Oekraïne gedwongen worden naar Rusland te evacueren. Inmiddels zijn ruim 600.000 personen vrijwillig uit Oekraïne vertrokken, aldus de Russische gezant bij de Verenigde Naties.

De topdiplomaat weersprak de bewering van de Oekraïense regering over massadeportaties na de Russische invasie. Onder de meer dan 600.000 evacués zouden ruim 119.000 kinderen zijn. „En we hebben het niet over enige vorm van dwang of ontvoering, zoals onze westerse partners dit graag presenteren, maar eerder over de vrijwillige beslissing van deze mensen, zoals blijkt uit veel video’s die toegankelijk zijn op sociale media”, aldus de gezant.

De overheid houdt er rekening mee dat er 100.000 tot 150.000 Oekraïners naar Nederland komen. Of er echt zoveel mensen deze kant op komen, of dat het er misschien meer of minder zullen worden, durft het ministerie van Justitie niet met zekerheid te zeggen. „Het is fluïde, je weet niet wat Poetin allemaal gaat doen”, zei directeur Migratiebeleid Bart-Jan ter Heerdt in de Tweede Kamer, verwijzend naar de Russische president die verantwoordelijk is voor de invasie in Oekraïne.

Ter Heerdt zei op vragen over de scenario’s waar Justitie zich op voorbereidt dat het feitelijk nattevingerwerk is. „We weten het niet, we weten het oprecht niet.” Nederland heeft volgens hem contact gelegd met de buurlanden om te vragen waar zij rekening mee houden. „Maar niemand durft te zeggen: het is dít aantal”, aldus de hoge ambtenaar. Hoe men uiteindelijk tot 100.000 tot 150.000 mensen is gekomen, lichtte hij niet toe. „Dit is wel waar we rekening mee houden, en waar we op voorbereid willen zijn.”

Volgens de meest recente cijfers verbleven er maandag bijna 23.000 Oekraïners in Nederland. De opvang van deze mensen lijkt vooralsnog weinig problemen op te leveren omdat de gemeenten nu meer dan 30.000 mensen kunnen onderbrengen. Hoelang dat het geval blijft, is lastig te voorspellen. Ten opzichte van de donderdag ervoor meldden zich bijna 1800 vluchtelingen voor opvang door de gemeente, terwijl in diezelfde periode het aantal opvangplekken met slechts 42 steeg. Er stonden bijna 9000 bedden leeg.

Als Brussel een invoerverbod voor Russische kolen instelt is dat waarschijnlijk makkelijk op te vangen voor Nederland. Rusland is weliswaar een belangrijke leverancier van kolen maar kolen kunnen ook relatief eenvoudig ergens anders vandaan gehaald worden, zegt hoogleraar energie-economie Machiel Mulder van de Rijksuniversiteit Groningen.

De Europese Commissie heeft in een voorstel voor een vijfde pakket van EU-sancties tegen Rusland onder meer een invoerverbod voor Russische kolen op het oog. En volgens voorzitter Ursula von der Leyen wordt nog nagedacht over een olie-invoerverbod.

Mulder geeft aan dat zeker niet lichtzinnig gedacht moet worden over dit soort maatregelen. Hierdoor zou de prijs van kolen en olie namelijk verder kunnen oplopen.

Wat betreft kolen voorziet hij afgezien van mogelijke aanpassingsproblemen in het begin, uiteindelijk toch weinig impact. Dat komt omdat kolen met schepen worden vervoerd. Op basis van criteria als prijs en transportafstand werden er de laatste jaren veel kolen uit Rusland gehaald. Maar Mulder benadrukt dat er nog veel meer landen zijn die kolen produceren, bijvoorbeeld de Verenigde Staten en Australië. Daar kunnen ze ook worden ingekocht.

Bij een ban op olie ligt de kwestie iets ingewikkelder. Mulder wijst erop dat de Rotterdamse haven erg belangrijk is voor de doorvoer van olie, die weer voor een belangrijk deel uit Rusland komt. Maar uiteindelijk is ook bij olie de situatie niet te vergelijken met die van gas. Mulder snapt naar eigen zeggen dat Brussel met een ban op Russische kolen wil beginnen, dan pas kijkt naar olie en over sancties op het gebied van gas liever nog niet wil praten. Grote olieconcerns, waaronder Shell, kozen er eerder overigens ook al voor om te stoppen met het inkopen van Russische olie.

Voor het Havenbedrijf Rotterdam is nog onduidelijk wat de gevolgen zijn van een nieuw sanctiepakket van de Europese Unie. De Europese Commissie wil Russische schepen de toegang verbieden tot havens in de EU, kondigde voorzitter Ursula von der Leyen aan. Maar veel details over de sancties ontbreken nog.

Het Havenbedrijf Rotterdam meldt de mogelijke consequenties van nieuwe sancties tegen Rusland en Belarus wegens de oorlog in Oekraïne nog te bestuderen. Jaarlijks arriveren zo’n 1320 schepen uit Rusland in de Rotterdamse haven. Naar Rusland vertrekken er zo’n 1080 vanuit de grootste haven van de Europese Unie. Lang niet al die schepen zijn officieel Russisch. In 2021 kwamen er maandelijks gemiddeld dertien Russische schepen aan in Rotterdam.

Zo’n 8 procent van alle containers die via Rotterdam worden vervoerd hebben Rusland als bestemmings- of herkomstland. Bepaalde containerterminals weren overigens containers die naar Rusland gaan, uit angst voor verstoringen door sancties. Nederland importeert ook veel olie, kolen, staal, nikkel, aluminium en koper uit Rusland, waarvan een deel via de haven binnenkomt.

Ook het RIVM ziet risico’s van besmettelijke ziektes die Oekraïense vluchtelingen mogelijk met zich meebrengen. Het instituut heeft de situatie in Oekraïne bekeken en concludeert dat er vanwege de relatief lage vaccinatiegraad in het land een risico is op de komst van polio en mazelen, staat in een Kamerbrief. De Europese gezondheidsdienst ECDC gaf vorige maand al aan dat Oekraïners die hier worden opgevangen, na aankomst regelmatig getest moeten worden op besmettelijke ziektes.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu wijst er ook op dat in Oekraïne meer tuberculose voorkomt dan in Nederland, ook de multiresistente vorm. „In zijn algemeenheid is in Oekraïne meer sprake van antibioticaresistentie, komen meer bloed- en seksueel overdraagbare infectieziekten voor en is de vaccinatiegraad van de Covidvaccinatie lager dan in Nederland”, staat in de brief van het ministerie van Volksgezondheid.

Omdat vluchtelingen soms huisdieren meenemen bestaat ook het risico op ziekten zoals rabiës. Dit soort infectieziekten kunnen van dier op mens overgaan en komen in Nederland niet of nauwelijks voor.

Het ECDC wees er eerder op dat ongeveer een op de drie Oekraïners volledig ingeënt is tegen het coronavirus. Volgens de internationale organisatie OESO is dit de laagste vaccinatiegraad in Europa.

De Russische strijdkrachten zijn net als de terroristen van Islamitische Staat, zei de Oekraïense president Volodimir Zelenski in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Hij sprak voor het eerst de raad via een videoverbinding toe in de zesde week van de bloedige Russische invasie in Oekraïne.

Hij vergeleek de gruweldaden van de radicaalislamitische IS met die van Russische militairen in het stadje Boetsja. Volgens hem zijn daar personen aangetroffen met de tong uit de mond gesneden omdat ze niet zeiden wat de Russen wilden horen, aldus Zelenski tegen de Veiligheidsraad. In de raad, die internationaal veiligheid en vrede wil handhaven, is uitgerekend Rusland een van de vijf belangrijkste leden. Moskou kan elk besluit tegenhouden.

De toespraak van Zelenski volgde enkele dagen na de ontdekking van de wreedheden in Boetsja, meteen nadat de Russische troepen zich hadden teruggetrokken uit het stadje bij de Oekraïense hoofdstad Kiev. Het beeld van deels vastgebonden lijken op straat en de meldingen over massagraven leidden tot internationale verontwaardiging. De Amerikaanse president Joe Biden riep op de Russische president Vladimir Poetin als „oorlogsmisdadiger” te berechten.

Zelenski drong er bij de raad op aan onmiddellijk een einde te maken aan de oorlogsmisdaden die Rusland in zijn land begaat. Anders zouden de Verenigde Naties net zo goed gewoon kunnen sluiten, stelde de president. Hij wees op de dubbele rol van Rusland, dat zijn veto kan misbruiken: „We hebben te maken met een staat die van het vetorecht een ‘recht om te sterven’ maakt.” Hij riep dan ook om de uitsluiting van de Russen uit de Veiligheidsraad en een hervorming van de instelling.

Zelenski sprak de afgelopen weken al een reeks parlementen toe, van het Europese tot het Amerikaanse. Vorige week maande hij ook de Tweede Kamer krachtiger op te treden tegen het regime in Moskou.

Met vier internationale vestigingen, ruim 350 vrachtwagens en zo’n 800 werknemers is E. van Wijk Logistics uit Giessen een van de grotere logistieke dienstverleners in Nederland. Directeur Ewout van Wijk heeft een bijzondere band met Oekraïne.

Lees ook

Directeur E. van Wijk Logistics: „Blijf juist nu de Oekraïners steunen”

De Verenigde Naties zijn van plan om mensenrechtenexperts de moord op honderden burgers in de Oekraïense plaats Boetsja te laten onderzoeken, zegt een woordvoerder van het VN-Mensenrechtenkantoor in Genève.

Een 50-koppig VN-team is gestationeerd in de westelijke Oekraïense stad Oezhgorod, ongeveer 630 kilometer van Kiev en Boetsja, waar na de terugtrekking van de Russische troepen meer dan 330 lichamen van burgerslachtoffers werden gevonden. Wanneer het onderzoek gaat beginnen is niet bekendgemaakt.

Een commissie van onafhankelijke juristen gaat ook onderzoeken wat er in Boetsja is gebeurd, maakte een VN-woordvoerder bekend. Het panel is belast met het verzamelen van bewijs van mogelijke oorlogsmisdaden in opdracht van de VN-Mensenrechtenraad.

De Oekraïense regering kondigde eerder samenwerking aan met het Internationaal Strafhof, het Rode Kruis en de Europese Unie om misdaden in Boetsja en andere steden te onderzoeken. Moskou ontkent dat het schuldig is aan het bloedbad en zegt dat Oekraïne het in scène heeft gezet.

Tsjechië heeft als eerste land sinds de Russische inval in Oekraïne tanks naar Oekraïne gestuurd. Het gaat om een niet nader genoemd aantal tanks van het type T-72 uit het Sovjettijdperk en een reeks gevechtsvoertuigen van het type BPM-1 dat sterk op een tank lijkt. De BPM-1 stamt ook uit de tijd van de Sovjet-Unie.

De Tsjechische minister van Defensie, Jana Cernochova, heeft het bericht bevestigd zonder in details te treden, meldden Tsjechische media. Het zou gaan om een gift aan Oekraïne die wordt gedaan na overleg tussen NAVO-leden. De gevechtsvoertuigen zijn maandag op de trein gezet. Het Tsjechische leger zou nog negentig T-72 tanks hebben gehad. Ze werden destijds ook in Tsjechoslowakije gebouwd.

Afgelopen week werd bekend dat Oekraïne BMP-1 tanks bij een Tsjechisch bedrijf kocht. Het zou bij die transactie gaan om 58 tanks die het Nationale Volksleger van de Duitse Democratische Republiek (1949-1990) ooit in gebruik had. De pantservoertuigen uit de Sovjet-Unie van het type BMP-1 behoorden tot de standaarduitrusting van het communistische Warschaupact. Ze kwamen met de hereniging van Duitsland in handen van het Duitse leger, dat ze in de jaren negentig wist te slijten aan Zweden. Maar dat land verkocht ze vervolgens aan een Tsjechisch bedrijf.

Dat heeft al eerder geprobeerd ze aan Oekraïne te verkopen. Maar in 2019 kwam er een juridische en politieke kink in de kabel en ging de verkoop aan Oekraïne niet door. Het is nog onduidelijk of de transactie met het particuliere Tsjechische bedrijf iets te maken heeft met de tanks en gevechtsvoertuigen waar Tsjechische media dinsdag over berichtten.

NAVO-chef Jens Stoltenberg verwacht een verschuiving van de oorlog in Oekraïne naar het oosten en zuiden van het land. „Dit wordt een cruciale fase”, zei hij tijdens een persconferentie vooruitlopend op een bijeenkomst van de NAVO-ministers van Buitenlandse Zaken woensdag en donderdag. De westerse geallieerden zijn bereid het Oekraïense leger verder te steunen tegen de Russen met de levering van meer antitankwapens en luchtafweersystemen.

Ook zullen de NAVO-partners praten over de levering van meer munitie, medische goederen en wapens, aldus Stoltenberg. Het gaat volgens hem „enkele weken” duren voor de Russische troepen, die zich rond hoofdstad Kiev terugtrekken, weer zullen zijn gegroepeerd. Daarna „zullen we een een groot nieuw offensief zien om de hele regio Donbas in te nemen en een landbrug te maken met de bezette Krim”, denkt de Noor.

Stoltenberg sprak van „ondraaglijke wreedheden die Europa in decennia niet meer heeft gezien”, doelend op de beelden van massagraven en gedode burgers in het stadje Boetsja. „Alle verantwoordelijken hiervoor moeten worden berecht.”

De militaire parade op de Dag van de Overwinning in Rusland gaat ook dit jaar door ondanks de oorlog in Oekraïne. De dag waarop de overwinning op nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog wordt herdacht „was en blijft de heiligste feestdag voor alle Russen”, zei een Kremlin-woordvoerder volgens het Russische persbureau Interfax.

De Dag van de Overwinning wordt traditiegetrouw op 9 mei groots gevierd met militaire parades op verschillende plekken in Rusland. De grootste parade is elk jaar op het Rode Plein in Moskou. „We zullen het vieren zoals we het altijd vieren”, zei de woordvoerder.

Russische troepen vielen op 24 februari Oekraïne binnen, enkele dagen nadat Rusland de zelfverklaarde republieken van de pro-Russische separatisten in de oostelijke regio’s Donetsk en Loehansk als onafhankelijk had erkend. Russische en Oekraïense delegaties voeren vredesonderhandelingen. Hoewel zij wel vooruitgang boeken, lijkt een akkoord nog niet in zicht.

Minister Robbert Dijkgraaf (Onderwijs) is onder de indruk van de flexibiliteit van de verschillende onderwijssystemen in de Europese Unie. Na eerst de coronacrisis spannen alle lidstaten zich nu in „om de zorgplicht over te nemen voor de kinderen uit Oekraïne” die zijn gevlucht voor de oorlog in hun land. Daarvoor heeft de Oekraïense onderwijsminister Serhiy Shkarlet de EU per video bedankt. „Dat was heel ontroerend”, zei Dijkgraaf na afloop van zijn eerste vergadering met Europese ambtsgenoten in Luxemburg.

Volgens Dijkgraaf kunnen de landen ondanks de verschillen in hun onderwijs veel van elkaars ervaringen leren. „Maar je ziet dat de belasting van deze laatste crisis ongelijk verdeeld is.” De vier EU-buurlanden van Oekraïne nemen de meeste vluchtelingen op, met name Polen, dat volgens Dijkgraaf al 20 procent van het onderwijsbudget aan de opvang van Oekraïense kinderen besteedt.

Minister Shkarlet zei volgens Dijkgraaf te hopen dat de kinderen snel weer kunnen terugkeren naar hun thuisland. „Nu ligt de zorgplicht in handen van ons.” Hij zei „geraakt” te zijn dat zoveel mensen zich daarvoor inspannen.

De Europese Commissie wil Russische schepen de toegang verbieden tot havens in de EU. Alleen voor de levering van landbouw- en voedingsproducten, humanitaire goederen en energie zou een uitzondering moeten worden gemaakt.

Daarnaast stelt het dagelijks EU-bestuur een invoerverbod voor op Russische kolen en een volledig transactieverbod voor vier Russische banken, waaronder de tweede grootste bank VTB.

In een vijfde pakket van EU-sancties tegen Rusland vanwege de oorlog in Oekraïne wil de commissie ook Russische en Belarussische wegtransporteurs uit de EU weren. Daarnaast stelt ze een exportverbod voor, voor onder meer grote (quantum-)computers en halfgeleiders. Producten van hout en cement, zeevruchten en sterke drank uit Rusland zijn niet meer welkom in de EU, als het aan de commissie ligt. Volgens voorzitter Ursula von der Leyen wordt nog nagedacht over een olie-invoerverbod, zei ze in een speciale videoverklaring.

De kolenban zal Rusland volgens de commissie jaarlijks 4 miljard euro aan inkomsten kosten. Het exportverbod van technologieën en apparaten als quantumcomputers vanuit de EU naar Rusland heeft een waarde van 10 miljard. De invoerverboden van onder andere producten van hout, zeevruchten en sterke drank zou de Russen 5,5 miljard euro schade opleveren.

In het voorstel staan geen EU-havens met naam genoemd. De discussie over het blokkeren van havens voor Russische schepen loopt al langer. Minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken) zei begin vorige maand dat het voor het kabinet niet onbespreekbaar is om Russische schepen de toegang tot de haven van Rotterdam te verbieden, als ook andere grote havens als Antwerpen en Hamburg dat doen. „Het is essentieel dat je daar in gezamenlijkheid in optrekt”, zei hij toen.

De voorstellen worden woensdag door de EU-ambassadeurs besproken. De lidstaten moeten een nieuw sanctiepakket eensgezind goedkeuren.

Meer dan 7,1 miljoen mensen in Oekraïne zijn ontheemd geraakt vanwege de Russische invasie in het land, meldt de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Het aantal lag bijna drie weken geleden 10 procent lager.

Uit een tweede bevolkingsonderzoek van de VN-organisatie komt naar voren dat mensen nog steeds op de vlucht slaan vanwege de oorlog en de humanitaire behoeften ter plaatse steeds groter worden. Het aantal personen dat het land is ontvlucht, ligt volgens de VN inmiddels op ruim 4,24 miljoen.

Van de ontheemde huishoudens in Oekraïne heeft ruim de helft kinderen. Bovendien bestaat 57 procent van deze huishoudens ook uit ouderen en 30 procent uit personen met chronische ziektes. Zij hebben vooral veel behoefte aan hulp bij onder meer vervoer, voedsel en onderdak. Ook hebben de ontheemden volgens het IOM geld en financiële steun nodig, omdat hun inkomen is weggevallen of flink is gedaald.

Sinds het begin van de oorlog op 24 februari vinden op meerdere plekken aanvallen door Russische troepen plaats. „Er zijn dringend humanitaire corridors nodig om de veilige evacuatie van burgers mogelijk te maken en het veilige vervoer en de levering van de hoognodige humanitaire hulp te verzekeren, zodat de intern ontheemden snel kunnen worden geholpen”, zegt directeur-generaal van de IOM António Vitorino.

Vluchtelingen uit Oekraïne met een paspoort uit hun land en een Nederlands BSN-nummer kunnen voortaan in Nederland een bankrekening openen. Dat hebben Betaalvereniging Nederland en de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) bekendgemaakt.

Er werd al enige tijd overlegd om het mogelijk te maken rekeningen te openen voor vanwege de oorlog in hun land gevluchte Oekraïners. Banken werkten daaraan met toezichthouders en de overheid. Nu gemeenten zorgen dat die vluchtelingen bij aankomst in Nederland snel een BSN-nummer krijgen, hebben de banken verder aan een Oekraïens paspoort of identiteitsbewijs voldoende. Dat moet dan wel biometrische gegevens bevatten.

Op de rekening kunnen de vluchtelingen het leefgeld dat ze krijgen ontvangen. Oekraïners kunnen echter ook werken in Nederland en daarbij is een betaalrekening vrijwel onontbeerlijk. Voorzitter Medy van der Laan van de NVB noemt het belangrijk dat vluchtelingen hier „een zo gewoon mogelijk leven kunnen leiden” en „daar hoort toegang tot het betalingsverkeer bij”.

Voor vluchtelingen die nog geen betaalrekening kunnen openen, omdat ze bijvoorbeeld geen geldig paspoort hebben, kan een tijdelijke prepaid betaalpas worden gemaakt. Daar kan de gemeente waar zij verblijven dan leefgeld op zetten.

Meerdere landen, waaronder Nederland, Duitsland, Frankrijk en Roemenië, hebben dinsdag tijdens een donorconferentie in Berlijn in totaal 659,5 miljoen euro aan steun toegezegd aan Moldavië, het armste land van Europa. Volgens de Duitse minister Annalena Baerbock van Buitenlandse Zaken is het geld nodig om het buurland van Oekraïne te helpen bij de opvang van Oekraïense vluchtelingen en met de hoge energiekosten.

„We zullen het verzet van Moldavië ook op financieel gebied versterken”, zei Baerbock tegen verslaggevers. „Hiertoe hebben we vandaag afgesproken om Moldavië te steunen met leningen, begrotingssteun en andere financiële steun ter waarde van 659,5 miljoen euro.” Nederland maakt later bekend welk bedrag het bijdraagt.

Moldavië, een land met ruim 3 miljoen inwoners, heeft sinds het begin van de Russische inval in Oekraïne op 24 februari al meer dan 100.000 vluchtelingen opgevangen.

Er zou een speciaal internationaal tribunaal moeten komen om misdaden in Oekraïne te berechten. Dit zei een topman in de Oekraïense regering, Oleksij Arestovitsj. Hij sprak naar aanleiding van de Oekraïense melding van oorlogsmisdaden die bij Kiev zouden zijn gepleegd door Russische troepen. Volgens Rusland gaat het om geënsceneerde oorlogspropaganda.

Arestovitsj denkt aan een tribunaal zoals het Joegoslavië-Tribunaal in Den Haag dat in 1993 door de VN werd opgericht voor de berechting van oorlogsmisdaden in de strijd waardoor Joegoslavië destijds uiteenviel. Het tribunaal hield officieel eind 2017 op te bestaan, maar er worden nog wel zaken afgewikkeld.

Het Franse Openbaar Ministerie heeft een speciale afdeling die drie nieuwe onderzoeken is begonnen naar misdaden tegen Fransen begaan in de oorlog in Oekraïne. Er was al een onderzoek gaande, naar de dood van de Frans-Ierse journalist Pierre Zakrzewski die op 14 maart bij Kiev om het leven is gekomen.

Speciale Oekraïense eenheden zijn volgens Moskou op meerdere plaatsen bezig geënsceneerde beelden te maken van „vreedzame burgers” die door Russen zouden zijn vermoord. De beelden zouden in westerse media verspreid moeten worden en de indruk moeten wekken dat Russische strijdkrachten oorlogsmisdaden plegen. Zo zouden ze landen moeten aanzetten tot nog meer acties tegen Rusland. De Russische defensiewoordvoerder, generaal Igor Konosjenko, noemde als voorbeeld het dorp Mosjtsjoen, waar maandagavond opnames zouden zijn gemaakt. Hij kwam niet met bewijs voor zijn beschuldigingen.

Mosjtsjoen ligt 6 kilometer van Boetsja, waar de Russen volgens Oekraïne honderden burgers hebben vermoord. De authenticiteit van de beelden uit Boetsja kan niet geverifieerd worden, net zomin als de identiteit en herkomst van de slachtoffers. Om Boetsja is hevig gevochten sinds de Russen bij de inval in februari de strategische luchthaven ernaast innamen. Daar zijn slachtoffers bij gevallen.

Oekraïne zou volgens Konosjenko op wel meer plekken bezig zijn met dergelijke propagandastunts. Hij noemt onder meer Soemi en in Konotop, beide een paar honderd kilometer ten oosten van Kiev.

Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en EU-buitenlandchef Josep Borrell reizen deze week naar Kiev voor een ontmoeting met de Oekraïense president Volodimir Zelenski. Dat meldt een woordvoerder van het dagelijks EU-bestuur op Twitter. Het exacte moment dat Von der Leyen en Borrell op weg gaan, is om veiligheidsredenen niet bekendgemaakt.

Het bezoek vindt plaats in aanloop naar Stand op for Ukraine, een internationale donorconferentie voor Oekraïne die zaterdag wordt gehouden in de Poolse hoofdstad Warschau. De conferentie is belegd door de Europese Commissie en de regering van Canada.

Vorige week vrijdag bracht de voorzitter van het Europees Parlement, Roberta Metsola, al een bezoek aan Kiev. Zij sprak er met Zelenski en hield een toespraak in het Oekraïense parlement.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft beklemtoond dat gesprekken met Rusland de enige optie zijn voor het beëindigen van de oorlog, maar een topontmoeting met zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin is misschien niet mogelijk. De gesprekken tussen de twee landen gaan dinsdag digitaal weer door volgens het Russische ministerie van Defensie.

Zelenski sprak nadat Oekraïne de Russen ervan had beschuldigd honderden burgers te hebben gedood in de plaats Boetsja, een voorstad circa 20 kilometer van het centrum van Kiev. Het Russische leger spreekt van een geënsceneerde propagandastunt. Zelenski wil er dinsdagmiddag de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties in New York over toespreken.

De Oekraïense president zei ook dat hij de terugkeer naar de toestand van vóór de Russische aanval op zijn land op 24 februari als een overwinning zou beschouwen. Hij zei dat Rusland en Oekraïne het waarschijnlijk niet over alles eens kunnen worden ten aanzien van de regio Donbas, maar hij suggereerde dat het mogelijk zou zijn dat Rusland zich in twee jaar terugtrekt uit zijn land. Hij sprak niet over het schiereiland de Krim, dat Rusland in 2014 heeft ingelijfd.

Zelenski benadrukte dat Oekraïne veiligheidsgaranties nodig heeft en zal streven naar een staat waar „de komende tien jaar de veiligheid topprioriteit is, zoals in een groot Israël”.

Een team van het Rode Kruis dat maandag probeerde de Oekraïense stad Marioepol te bereiken, maar volgens de internationale hulporganisatie door de politie werd aangehouden, is weer vrijgelaten. „Na onderhandelingen werden ze ’s nachts vrijgelaten en naar Zaporizja gestuurd”, zei de Oekraïense vicepremier Irina Veresjtsjoek dinsdag. Zaporizja ligt ten noordwesten van Marioepol en is in handen van Oekraïne.

Het vastgezette hulpteam was naar de zwaar belegerde havenstad getrokken om mensen te evacueren. Russische troepen beschieten de stad volgens burgemeester Vadim Bojtsjenko onophoudelijk en 90 procent van de infrastructuur zou zijn verwoest. Hij schatte maandag in dat er nog 130.000 inwoners opgesloten zitten in zwaar gehavende gebouwen en schuilkelders. Evacuatiepogingen lopen meestal op niets uit.

Het stadsbestuur van Marioepol meldde maandagavond dat de Russen hun steun hebben uitgesproken voor een vazal die zichzelf heeft uitgeroepen tot de nieuwe burgemeester van de stad. Marioepol is omsingeld door Russische troepen. Deze hebben delen van de stad in handen, maar ze zijn er volgens het Oekraïense ministerie van Defensie tot dusver niet in geslaagd de volledige controle over te nemen.

Oekraïense troepen hebben in het noorden van het land belangrijk terrein heroverd, waardoor Russische troepen volgens Britse inlichtingendiensten gedwongen worden zich terug te trekken uit gebieden rond Tsjernihiv en Kiev. Groot-Brittannië bevestigt daarmee berichten van Oekraïne dat maandag al repte over de Russische aftocht in dit gebied.

Het Britse ministerie van Defensie verwacht dat gevechten nog op kleine schaal doorgaan in sommige van de heroverde gebieden, maar deze week verminderen naar mate de nog aanwezige Russische manschappen verder wegtrekken. Veel eenheden van de Russen zullen eerst moeten bijkomen en worden voorzien van nieuwe uitrusting voordat ze opnieuw kunnen worden ingezet in het oosten van Oekraïne, aldus de Britten.

Rusland heeft eerder gezegd dat het zijn doelen heeft bereikt rond Kiev en zich nu te willen concentreren op het oosten van Oekraïne, waar de meeste Russischsprekende Oekraïners wonen.

Rusland mag zijn staatsschuld niet meer betalen vanaf rekeningen in dollars die het land heeft bij Amerikaanse financiële instellingen. Die nieuwe sanctie heeft het Amerikaanse ministerie van Financiën Rusland opgelegd vanwege de inval van dat land in Oekraïne.

De sanctie moet Rusland dwingen om te kiezen uit drie minder aantrekkelijke opties, aldus een woordvoerder van het ministerie. Moskou kan kiezen om staatsschulden te betalen in dollars die het in eigen land in reserve heeft, nieuwe inkomsten direct weer uit te geven of wanbetaler te worden. Al die opties verzwakken de economie van Rusland, is het idee achter de maatregel.

Hoewel het Westen al diverse sancties heeft opgelegd, waaronder het bevriezen van de reserves die andere centrale banken voor de Russische centrale bank aanhielden, heeft Rusland nog steeds de beschikking over de nodige dollars. Belangrijkste reden daarvoor is dat leveringen van olie en gas buiten de sancties zijn gehouden. Dat kan het Kremlin dit jaar 321 miljard dollar opleveren

Als Rusland de eigen reserves moet inzetten om de staatsschulden te gaan betalen, kan het daarmee de waarde van de roebel niet meer ondersteunen. Als de inkomsten uit olie en gas voor de betaling van staatsschulden moeten worden ingezet, kunnen de reserves minder snel worden aangevuld. Rusland moet die reserves bijvoorbeeld ook aanspreken voor aankopen bij bevriende landen. Als Rusland stopt met het betalen van zijn schulden, dan zullen ook bevriende landen minder zaken met het land willen doen.

Tot nu toe heeft Rusland, ondanks waarschuwingen van kredietbeoordelaars, zijn geplande afbetalingen en rentebetalingen op staatsleningen gewoon gedaan. Afgelopen maandag was er weer een betaling noodzakelijk van een lening in dollars die ooit 2 miljard dollar waard was. Rusland slaagde er echter in eerst driekwart van de lening in roebels af te betalen, waardoor de dollar-reserves alleen voor de rest hoefden te worden gebruikt. Pas eind mei staan er weer rentebetalingen voor Russische staatsleningen in dollars en euro’s gepland.

Uit een analyse van satellietbeelden door The New York Times blijkt dat de vele doden die in de Oekraïense stad Boetsja zijn gevonden er al weken liggen. Die conclusie spreekt de Russische claim van zondag dat de lichamen er op of rond 30 maart zijn neergelegd, nadat de Russische troepen vertrokken waren, tegen.

De Amerikaanse krant gebruikte satellietbeelden van Maxar Technologies en enkele video’s om te laten zien dat ten minste elf lichamen er op 11 maart al lagen, toen de Russische troepen de stad nog bezet hielden.

In veel landen is verontwaardigd gereageerd op de beelden uit Boetsja, een voorstad van de Oekraïense hoofdstad Kiev, die zijn gemaakt na de terugtrekking van de Russische troepen. Volgens Oekraïne zijn honderden mensen door de Russen vermoord. De Amerikaanse president Joe Biden vindt dat zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin moet worden berecht voor oorlogsmisdaden.

Minister-president Mark Rutte zei op Twitter geschokt te zijn door de berichten. „Dit moet onderzocht worden en Nederland en onze partners zullen niet rusten tot de daders van oorlogsmisdaden verantwoordelijk zijn gehouden.”

De Oekraïense president Volodimir Zelenski spreekt dinsdag de VN-Veiligheidsraad toe, zei hij maandag in zijn dagelijkse videoboodschap. In de video ging Zelenski ook in op het bloedbad in Boetsja. „Ik benadruk dat we het meest complete, transparante onderzoek willen, waarvan de resultaten door de hele internationale gemeenschap gekend zullen worden.”

En volgens Zelenski zijn de burgerslachtoffers in Boetsja pas het topje van de ijsberg. „Er is al informatie dat het aantal slachtoffers misschien nog hoger ligt in Borodjanka en andere bevrijde steden”, zei de president in zijn videoboodschap. „In veel van de bevrijde districten van Kiev, Tsjernihiv en Soemi hebben de bezetters dingen gedaan die de lokale bevolking zelfs niet gezien heeft tijdens de Nazi-bezetting 80 jaar geleden.”

Inmiddels zijn volgens de autoriteiten meer dan 330 lichamen van burgers geborgen in Boetsja, een stad ten noordwesten van Kiev. Zij zouden zijn gedood door terugtrekkende Russische militairen, sommigen met vastgebonden handen. Het Kremlin ontkent in alle toonaarden dat het er iets mee te maken heeft en stelt dat Oekraïne de beelden heeft gemaakt als deel van een westers complot om Rusland zwart te maken.

In het Oekraïense stadje Motizjin, ten westen van Kiev, zijn vijf lichamen gevonden, onder wie dat van burgemeester Olga Soetsjenko. Haar echtgenoot en hun zoon behoorden ook tot de slachtoffers. De plaatselijke politie toonde de lijken maandag aan journalisten van het Franse persbureau AFP. Vier doden lagen half begraven in een kuil in een bos achter het huis van de burgemeester. Ook werd nog een man aangetroffen in een put in de tuin.

Volgens een politiewoordvoerder waren de armen van de slachtoffers op hun rug gebonden. Naar zijn zeggen werd Soetsjenko op 24 maart ontvoerd door de Russen. Inwoners van Motizjin vertelden dat de 50-jarige burgemeester en haar man elke samenwerking met de invasietroepen weigerden.

De redactie opent een nieuw liveblog. Lees het blog van maandag hier.