Zwarte rookpluimen vermengd met oplaaiende vlammen stijgen op in het noordoosten van Lviv. Inwoners en journalisten kijken vanaf een uitzichtpunt naar het resultaat van een Russische aanval op een brandstofopslag in de West-Oekraïense stad. Niemand krijgt een kans om er een foto of camerabeelden van te maken. Enkele inwoners belemmeren dit in woord en gebaar. Een agent sommeert een jongedame om haar gemaakt foto’s te wissen. Ze gehoorzaamt na wat morren.

Het is oorlog en dan moet je de vijand niet wijzer maken, vertelt Andrij (70) die even daarvoor aan een journalist duidelijk heeft gemaakt wat er mis mee is om de aangevallen locatie te filmen. „Aan de hand van de beelden kunnen de Russen zien hoe effectief hun aanval is geweest en als ze de locatie weten, kunnen ze die gebruiken als markeerpunt voor een directe tweede aanval.”

Dat dan al diverse internationale nieuwszenders de beelden wereldwijd hebben verspreid, dringt niet tot hem door. Na de raketaanval roepen ook de Oekraïense autoriteiten op niet meteen de beelden van de getroffen locatie te publiceren.

Tot zaterdag waande Lviv zich relatief veilig. Het is voor het eerst sinds de oorlog in Oekraïne dat Russische raketten op de stad zelf vallen, waaronder op de brandstofopslag. Er vielen vijf gewonden, zei burgemeester Andrij Sadovi. Eerder deze maand werd een vliegtuigfabriek naast de stad aangevallen.

Contrast

Gedurende de aanval, voorafgegaan door het luchtalarm, is het vrijwel leeg op straat. Een contrast met de avond ervoor. In cafés en restaurants wordt dan gegeten, al gaan ze eerder dicht vanwege de avondklok van 22.00 tot 06.00. Alcoholverkoop is verboden. Een straatmuzikant treedt op in het historische centrum met zijn kerken en beelden. De lokale lijfdrank, koffie, wordt op straat gulzig gedronken – alsof de inwoners de hele nacht wakker willen blijven.

Lviv is tot dan toe zonder een schram door de oorlog gekomen. Dit maakt de stad tot een toevluchtsoord voor vluchtelingen uit belegerde Oekraïense steden als Kiev, Charkiv en Marioepol. Ze zijn op zoek naar een veiliger plek. Volgens Sadovi herbergt Lviv inmiddels meer dan 200.000 vluchtelingen. Bedrijven hebben hun deuren geopend voor ontheemden om er te verblijven. Hotels en hostels zitten vol. Vluchtelingen slapen op matrassen in scholen en krijgen eten uitgedeeld.

Ingepakt

Maar, zegt burgemeester Sadovi bij het uitzichtpunt, Lviv is niet honderd procent veilig. De Russische raketten kunnen overal in Oekraïne neervallen, benadrukt hij. Dat besef was er ook voor de aanval. Het culture erfgoed is beschermd. Kerken hebben hun ramen afgedekt met platen. Beelden in en bij kerken zijn ingepakt ter bescherming tegen rondvliegend materiaal.

Tijdens de aanval van zaterdag zitten Ljoebov Kosiakova (28) en Albert Saprinik (31) met vijftig anderen in de schuilkelder van de Grieks-Katholieke Petrus en Pauluskerk in het centrum van de stad. Het stel is gevlucht uit Kiev. Ze waren aan het wandelen toen het luchtalarm in Lviv afging. Tussen de dikke kerkmuren voelen ze zich beschermd.

Naast hen in de schuilkelder staat voor Saprinik een cappuccino en voor Kosiakova een latte. Die haalde Saprinik toen hij vanuit de schuilkelder naar buiten ging op zoek naar een wc.

Hij geeft toe dat het leven in Lviv surreëel is. „Hier lopen we rond met coffee to go, terwijl Mariepoel is afgesloten van water.” Toch beseften Saprinik en Kosiakova al voor de aanval van zaterdag dat Lviv niet onaantastbaar is. Kosiakova verwijst naar de ingepakte beelden: „Ze herinneren je eraan dat hier ook een aanval kan plaatsvinden. Niemand in Oekraïne heeft een garantie op veiligheid.”

Opluchting

De aanval van zaterdag zorgt bij Saprinik voor enige opluchting. Hij had een schuldgevoel richting de inwoners van belegerde steden. „Ik zit hier in Lviv zonder dreiging. Nu weet ik hoe ze zich in Marioepol voelen.”

Als na drie uur het sein veilig wordt gegeven, klinkt er een zucht van verlichting door de schuilkelder. Iemand klapt. Binnen een mum van tijd is de schuilkelder leeg. Het normale leven kan weer enigszins worden opgepakt.