De gedachte daarachter is dat het bondgenootschap midden in een hoogopgelopen conflict met Rusland wel een ingewerkte voorman kan gebruiken.

De 63-jarige Stoltenberg zou eigenlijk eind september afzwaaien als secretaris-generaal van de NAVO. De Noorse oud-premier zou dan de baas van de centrale bank in zijn vaderland worden. Maar hij liet woensdag al doorschemeren open te staan voor een langer verblijf in het Brusselse NAVO-hoofdkwartier.

Een voor de hand liggende opvolger heeft zich ook nog niet aangediend, zegt een van de ingewijden. Enkele veelgenoemde kandidaten, waaronder premier Rutte, zijn niet beschikbaar. Andere kanshebbers uit bijvoorbeeld de Baltische staten, die zich ernstig bedreigd voelen door Rusland en een hard optreden tegen Moskou bepleiten, zouden op dit moment te gevoelig liggen.

Laveren

De ambassadeurs van de dertig NAVO-lidstaten kwamen daarom woensdagavond overeen langer een beroep op Stoltenberg te doen. Dat deden ze volgens een bron op voorstel van de Verenigde Staten, die in de westerse alliantie de toon aangeven. Even voordien had Stoltenberg gezegd een beslissing over zijn toekomst aan de lidstaten over te laten.

Volgens Stoltenberg heeft de Russische president Vladimir Poetin een „grote fout” gemaakt met het binnenvallen van Oekraïne. De NAVO-chef zei dat donderdag voor aanvang van een NAVO-top op het hoofdkwartier in Brussel. Hij waarschuwde Moskou opnieuw niet naar chemische of zelfs kernwapens te grijpen.

De inzet van zulke wapens zou het conflict „fundamenteel veranderen” en ook NAVO-landen kunnen raken, herhaalde Stoltenberg. Hij wil niet zeggen of de militaire alliantie het als een aanval op zichzelf zou opvatten als ze de gevolgen van een aanval in Oekraïne zouden voelen.

De NAVO wil zich niet in de oorlog mengen, maar NAVO-landen zullen kijken hoe ze Oekraïne verder kunnen helpen zichzelf te verdedigen, zegt Stoltenberg. Met „geavanceerde luchtafweer” bijvoorbeeld. Poetin „heeft de moed van het Oekraïense volk en de Oekraïense strijdkrachten onderschat.”