Van Merode deed het voorstel tijdens een gesprek met het Reformatorisch Dagblad over knelpunten in de zorg. Een maatschappelijke dienstplicht kan volgens hem jongeren enthousiasmeren om in de zorg te werken. Bovendien bouwen jongeren zo werkervaring op die van pas kan komen tijdens een pandemie, als opeens veel extra handen aan het bed nodig zijn.

Het ministerie van Volksgezondheid betwijfelt echter de meerwaarde van een dienstplicht in de zorg. Er bestaat namelijk al een maatschappelijke diensttijd, zegt Annerijn Vink, woordvoerster bij het ministerie. Hierbij kunnen jongeren tussen de 14 en 27 jaar zich vrijwillig inzetten in bijvoorbeeld het onderwijs, de zorg, bij maatschappelijke organisaties of bij gemeenten. Vink: „Wanneer ze dat doen is niet vastgelegd. Dat kan tijdens of naast school, studie of je werk, of juist in een vakantie of tussenjaar. De maatschappelijke diensttijd is én blijft op vrijwillige basis.”

Waardevol

Op dit moment zijn er volgens Vink al jongeren die de maatschappelijke diensttijd doen in de zorg. „We onderzoeken nu hoe we ervoor kunnen zorgen dat dit nog vaker gebeurt. We willen de inzet van mdt’ers in de zorg opschalen, onder meer om jongeren zo vroegtijdig te enthousiasmeren voor het werk in de zorg, precies zoals prof. Van Merode suggereert.”

Lees ook

Twee economen over de Nederlandse gezondheidszorg: Bereid je voor op schaarste

Mensen die in het kader van hun mdt komen helpen in de zorg hebben volgens Vink tijd om dingen te doen waar het zorgpersoneel in drukke tijden niet aan toekomt. „Dat is een mooie bijkomstigheid. Denk aan het bieden van extra persoonlijke aandacht voor cliënten. Dat is zeer waardevol.”

De woordvoerster van het ministerie benadrukt dat een maatschappelijke diensttijd of dienstplicht geen oplossing is voor het oplopende personeelstekort. „Mdt’ers zijn in de regel geen gediplomeerde zorgmedewerkers, terwijl daar vooral behoefte aan is.”

Nobel idee

Ook Olfert Koning, woordvoerder van ActiZ, legt daar de vinger bij. „Alleen al in verpleeghuizen zijn er bij ongewijzigd beleid de komende vier jaar 75.000 mensen extra nodig. Het werk in verpleeghuizen is op dit moment grotendeels specifiek werk waarvoor mensen opgeleid zijn. Taken waarvoor geen zorgachtergrond vereist is, zijn er beperkt.”

Koning vindt een sociale dienstplicht voor net afgestudeerden „op zich een nobel idee.” Zo’n dienstplicht biedt volgens hem echter geen structurele oplossing voor de toenemende zorgvraag en de krapte op de arbeidsmarkt als gevolg van de vergrijzing.

De ActiZ-woordvoerder wijst ook op de tijd en energie die goede begeleiding van onervaren krachten kost. „Het is momenteel al ingewikkeld genoeg om mensen op te leiden en stagiairs voldoende te kunnen begeleiden. Laat staan om extra begeleiding te bieden aan ongeschoolde en wellicht ongemotiveerde mensen.”

Om eenzaamheid onder ouderen tegen te gaan, is het volgens Koning belangrijk dat zij worden gezien. Dat geldt zowel voor ouderen in een verpleeghuis als voor degenen die nog thuis wonen. „Het zou mooi zijn als gewone burgers hierin een rol willen spelen, ook omdat we weten dat aandacht en betrokkenheid zorg kan voorkomen. Maar of dit via een sociale dienstplicht te organiseren valt, is niet iets wat ActiZ kan overzien.”