Christelijke stemmer kan lang niet overal kieskeurig zijn
Stemmen op een christelijke partij kan weliswaar bijna overal, maar voor kieskeurigheid is in lang niet iedere gemeente ruimte. Waar zijn christelijke partijen bij de gemeenteraadsverkiezingen present, en waar niet?
CDA
Bíjna in iedere gemeente kunnen kiezers terecht bij het CDA. Dat de partij niet meedoet op Schiermonnikoog en Vlieland en in het Gelderse Rozendaal, is al langer het geval. Daar zijn het, in alle drie de gevallen, drie lokale partijen die alle zetels bezetten.
Pijnlijk is echter dat het CDA dit jaar verstek moeten laten gaan in de gemeenten Diemen en Ouder-Amstel. In beide gemeenten is de partij op dit moment vertegenwoordigd, respectievelijk met één zetel en met twee zetels. Voor de komende verkiezingen zijn de beide afdelingen er echter niet in geslaagd voldoende kandidaten voor de lijst te vinden. Kiezers in de vijf genoemde gemeenten die graag op een christelijke partij stemmen, hebben een probleem; er doet daar namelijk ook geen andere christelijke partij mee.
In gemeenten waar komende week wél op het CDA kan worden gestemd, haalde de partij bij de laatstgehouden lokale verkiezingen –in de meeste gevallen op 21 maart 2018– 1348 zetels. Positief voor het CDA is dat zij nog altijd van alle partijen degene is die in de meeste gemeenten –in 329 van de 334 waar verkiezingen zijn– op het stembiljet staat. Daarnaast is het voor de christendemocraten gunstig dat concurrerende partijen BoerBurgerBeweging (BBB) en JA21 niet of nauwelijks meedoen aan de verkiezingen. JA21 staat alleen in Amsterdam op het stembiljet. BBB doet nergens mee aan de verkiezingen, maar heeft wel „bondgenootschappen” met een twintigtal lokale partijen.
ChristenUnie
De ChristenUnie staat in ruim de helft van de gemeenten waar verkiezingen zijn op het stembiljet. In 140 plaatsen zelfstandig, en in nog eens 35 gemeenten in combinatie met de SGP (de Protestantse Combinatie Waddinxveen, een samenwerkingsverband van ChristenUnie, SGP en de Hervormde Kiesvereniging, is hierbij meegerekend).
In de plaatsen waar verkiezingen zijn, haalde de CU bij de laatste lokale verkiezingen zelfstandig 339 zetels. Daarnaast werden in de plaatsen met een samenwerkingsverband nog eens 109 zetels behaald.
In 58 van de 140 gemeenten waar de ChristenUnie zelfstandig meedoet, is ook de SGP van de partij; in de overige 82 gemeenten is dat niet het geval. Onder meer in de provincies Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel is de CU meer present dan de SGP. Voor het eerst sinds 2010 doet de CU weer in alle provincies aan de lokale verkiezingen mee. In Limburg, waar de partij nog nooit een zetel heeft weten te behalen, doet zij een poging in Brunssum en Maastricht. In Brunssum kan wellicht worden geprofiteerd van het feit dat de lokale partij Brunssumse Christendemocraten dit keer niet meedoet.
Ook in Breda en Rijswijk doet de CU in tegenstelling tot in 2018 mee aan de verkiezingen. In vier van de zes gemeenten waar de combi van CU en SGP stopt, doet de CU dit keer zelfstandig mee. In Albrandswaard en Schiedam is dat niet het geval; het CDA is daar dit keer de enige christelijke partij die meedoet. Overigens is er ook een nieuwe samenwerking tussen CU en SGP, in Lopik.
Pijnlijk voor de ChristenUnie is dat zij dit jaar verstek moet laten gaan in Scherpenzeel. De partij haalde hier in 2018 768 stemmen, goed voor 2 zetels. Het is echter niet gelukt om voldoende mensen voor de top van de kieslijst te vinden. Ook in de gemeente Hollands Kroon is de CU dit keer absent, ondanks de 993 stemmen (1 zetel) uit 2018.
In de gemeenten waar de CU bij de vorige raadsverkiezingen wel meedeed, maar geen zetel haalde, is het beeld wisselend. In Helmond (2,1 procent in 2018) en Wijdemeren (3,8 procent) doet de partij opnieuw een poging; in Heemskerk (2,6 procent), Nijmegen (1,5 procent), Pekela (4,7 procent) en Westerwolde (4,2 procent) echter niet.
SGP
De SGP is bij de verkiezingen van maandag, dinsdag en woensdag in 62 plaatsen zelfstandig present. Bij de laatste lokale verkiezingen behaalden de staatkundig-gereformeerden zelfstandig 199 zetels, naast de 109 zetels met gecombineerde lijsten.
De SGP doet vooral mee in gemeenten in vier provincies: Gelderland, Utrecht, Zeeland en Zuid-Holland. In Overijssel is de partij present in zes plaatsen, en in Drenthe, Flevoland, Friesland, Noord-Brabant en Noord-Holland in totaal in zeven plaatsen zelfstandig en in drie plaatsen in combinatie met de ChristenUnie. In Groningen en Limburg doet de SGP nergens mee. Buiten de plaatsen waar de SGP wél meedoet, haalde de partij in deze acht provincies bij de Kamerverkiezingen van maart 2021 ruim 20.000 stemmen. Daarnaast zijn er ook in de vier provincies waar de SGP veel vertegenwoordigd is diverse plaatsen, zoals Hattem en Amersfoort, waar de partij niet meedoet. Al met al kunnen dus zeker enkele tienduizenden kiezers die een jaar geleden op de SGP stemden dit keer niet bij die partij terecht.
Bij de SGP zijn de wijzigingen in deelname ten opzichte van de vorige gemeenteraadsverkiezingen beperkt. Wel verdwijnt de partij als gevolg van het einde van combi’s met de ChristenUnie uit vijf gemeenteraden. Alleen in Veere wordt de gecombineerde lijst vervangen door een eigen SGP-lijst. In Lopik is er juist voor gekozen samenwerking met de ChristenUnie aan te gaan.
Bij de afgelopen raadsverkiezingen haalde de SGP in zeven gemeenten ondanks deelname geen zetel. In Amsterdam, Maasdriel, Overbetuwe en Voorst staat de partij desondanks opnieuw op het stembiljet. In Amersfoort, Hardenberg en Smallingerland doet men juist geen nieuwe poging. In het Overijsselse Wierden doet de SGP voor het eerst in 24 jaar weer mee aan de verkiezingen.
De SGP is van de partij in vier gemeenten waar de ChristenUnie absent is: Scherpenzeel, Maasdriel, Noord-Beveland en Voorst.
Jezus Leeft
De partij Jezus Leeft doet dit jaar op negentien plaatsen mee aan de verkiezingen. In 2018 ging het om vijftien gemeenten (inclusief herindelingsverkiezingen). De partij haalde nergens een zetel. Het hoogste aantal stemmen werd genoteerd in Rotterdam: 707.
Opvallend is dat Jezus Leeft acht van de gemeenten waar zij in 2018 meedeed dit keer links laat liggen. Daarnaast valt op dat de partij in enkele gemeenten meedoet waar zowel ChristenUnie als SGP niet op het stembiljet staan, te weten Heerlen en het Noord-Hollandse Bergen.
Lokale partijen
Voor zover bekend staan er in zeven gemeenten in totaal acht lokale christelijke partijen op het stembiljet. In Urk gaat het om Hart voor Urk (nu vier zetels) en Krachtig Urk – de opvolger van de Urker Gereformeerde Partij, die in 2018 geen zetel haalde.
In Ede doet de Gereformeerde Beginselpartij, die de vorige keer bij lange na geen zetel haalde, opnieuw een poging.
In Oldebroek, maar zeker ook daarbuiten, zijn de ogen gericht op de nieuwe partij Christelijk Verbond Oldebroek (CVO), met als lijsttrekker de jonge SGP’er Tom de Nooijer.
In zowel Buren als Wijk bij Duurstede kunnen christelijke kiezers terecht bij de Protestants-Christelijke Groepering (beide drie zetels). Deze twee onafhankelijke partijen kunnen worden gezien als de lokale vervanger van CU en SGP. De wethouders van beide partijen zijn zelf lid van de SGP. CU en SGP doen zelf niet mee in de twee gemeenten.
Ook in Steenwijkerland en Bunschoten kan er worden gestemd op een lokale christelijke partij. In Steenwijkerland heeft de Christelijke Partij Burgerbelangen (drie zetels) concurrentie van onder meer de ChristenUnie (twee zetels). In Bunschoten zijn naast de Christelijke Arbeiderspartij (twee zetels) zowel ChristenUnie (zeven zetels) als SGP (twee zetels) van de partij.
