Minister De Geus van Sociale Zaken heeft de schijn behoorlijk tegen. Alsof hij zich nauwelijks druk maakt om de koopkracht van kwetsbare groepen zoals chronisch zieken, gehandicapten en ouderen. Eerst liet de CDA-bewindsman deze week weten dat zij volgend jaar verder in koopkracht terugvallen dan was voorzien, vervolgens wees hij praktisch alle voorstellen af om daar concreet iets aan te doen. Bovendien gaf hij toe het lek over 2004 nog lang niet compleet boven tafel te hebben.Forse kritiek is er van de linkse oppositie. Evenals vorig jaar maakten PvdA, GroenLinks en de SP de behandeling van de begroting van Sociale Zaken tot een ware strafexpeditie. Ze schiepen het beeld van een harteloze minister, die de lasten volkomen ten onrechte bij de lagere inkomens legt om de rijkeren ongemoeid te laten. Daartegenover maakten zij zelf goede sier met voorstellen om de kwetsbare groepen eens flink tegemoet te komen.

Lastig voor De Geus is dat de kritiek nu ook komt van het interne sociale geweten van zijn eigen CDA. De Basisgroep Sociale Zekerheid kreeg op het partijcongres van 13 november een resolutie aanvaard, waarin staat dat de minima verder volledig moeten worden ontzien. De SP manoeuvreerde de resolutie gisteren handig in het kamerdebat, door de tekst letterlijk over te nemen in een eigen motie. De CDA-fractie mag er binnenkort hoofdelijk over stemmen.

Ook het externe christelijk-sociale geweten van het CDA roerde zich deze week in het debat: de ChristenUnie. Partijleider Rouvoet hekelde de passiviteit die De Geus uitstraalde ten aanzien van onwenselijke koopkrachtverliezen als een „zelfgekozen machteloosheid” van Kamer en kabinet. Hadden zij vorig najaar eendrachtig voor de ChristenUnie-lijn gekozen, dan waren de chronisch zieken en gehandicapten bij het bezuinigen al bij voorbaat ontzien.

De kritiek op minister De Geus is echter in de meeste gevallen te simpel. Natuurlijk valt er iets te zeggen voor de argumentatie van Rouvoet. Maar wie met het kabinet onderschrijft dat de toestand van de economie forse bezuinigingen vereist, dat de sociale zekerheid moet worden hervormd en dat beleidswijzigingen nodig zijn om de snel stijgende zorgkosten het hoofd te bieden, kan aantasting van de inkomenspositie van kwetsbare groepen gewoon niet uitsluiten.

Zo redenerend kom je terecht op de moeizame weg die het kabinet, aangemaand door de vorig najaar aangenomen motie-Van der Vlies, bewandelt. Wie onevenredig wordt getroffen door een opeenstapeling aan onvermijdbare extra kosten, wordt daarvoor zo veel mogelijk gecompenseerd. Dat kan op tal van manieren, maar het grote probleem is maatwerk. Lang niet alle chronisch zieken, gehandicapten en ouderen staan er immers even slecht voor.

Dat is er klip en klaar de reden van dat De Geus alle concrete voorstellen voor koopkrachtreparatie afwees. De linkse partijen denken in termen van gratificaties voor hele groepen. Zelfs het CDA kwam met het idee alle ouderen met inkomens tot 110 procent van het minimumloon 100 euro te schenken. Een benadering waarbij veel geld terechtkomt bij mensen die het niet strikt nodig hebben en die indruist tegen het algemene beleid.

Het is daarom niet onverstandig dat De Geus voortgaat op de lastige weg van het maatwerk. Via de bijzondere bijstand en de belastingteruggaaf moet het mogelijk zijn iedere werkelijk kwetsbare zijn bescheiden deel te geven. Wel vereist dat grote inspanningen om te zorgen dat iedereen die het betreft zijn of haar weg naar de compensatie vindt. De oproep van CDA-kamerlid Verburg aan diaconieën, mantelzorgers en organisaties om daarbij de helpende hand te reiken, is een behartigenswaardige.