In diens aanwezigheid moet de definitieve berechting plaatsvinden. De uitkomst ligt echter al vast: de familie staat een gruwelijke dood te wachten.

Deze op ware feiten gebaseerde roman verscheen voor het eerst in 1963. Het verhaal beslaat maar één dag, die vrijwel direct start met de inval van de rebellen en de in opstand gekomen plantagearbeiders 
en eindigt met de komst van de commandant. In 
de loop van het boek wordt duidelijk dat plantagehouder Carlos Figueira deze toestand niet heeft zien aankomen en zijn voorman José Pereira ook niet. 
Ze hebben hun arbeiders toch niet heel erg uitgebuit? Daarbij heeft Carlos altijd kunnen vertrouwen op 
zijn macht, die hij door middel van zijn zweep kon 
laten gelden, maar die tijd is abrupt voorbij.

Zijn vrouw Ana-Paula speelt hierbij een sleutelrol: haar gedrag heeft heel veel kwaad bloed gezet bij de lokale bevolking en hittige haat opgewekt. Carlos heeft haar een jaar of zeven eerder tijdens een kort verblijf in Lissabon ten huwelijk gevraagd en meegenomen naar Angola, waar hij al tien jaar woonde. De start van hun huwelijk kenmerkt zich door een wederzijds onvermogen om zich aan elkaar over te geven.

De kans op verbetering daarin is kort daarna volledig verkeken: Ana-Paula komt er tot haar grote woede achter dat Carlos uit de relatie met een Angolese bediende een dochter en een zoon heeft. Ze eist gefrustreerd het vertrek van de vrouw uit haar huis en behandelt de kinderen van Carlos de jaren erna zonder wroeging als honden. Zelf blijft ze tot haar verdriet kinderloos en ze wentelt zich in zelfmedelijden en haat tegenover Carlos.

Je zou in Ana-Paula’s starre vasthouden aan Europese normen en waarden en haar onvermogen om Carlos en zijn kinderen lief te hebben een symbool kunnen zien van de houding van de Europeanen in Afrika: zonder daadwerkelijk in te zien wat de kolonisatie betekent voor de Angolese bevolking zijn zij eenzijdig gericht op macht en gewin.

In de loop van de snikhete dag gaat er toch iets van besef van eigen schuld bij Ana-Paula doorsijpelen – maar dat besef is wurgend, want er zal geen tijd meer zijn voor verzoening en een nieuw begin. De commandant komt er immers aan. Joubert heeft niet alleen een indrukwekkende en onvergetelijke roman geschreven, ze is er ook zeer goed in geslaagd met weinig woorden situaties, gevoelens en sfeer trefzeker te beschrijven.

Boekgegevens

We wachten op de commandant, Elsa Joubert (vert. uit het Zuid-Afrikaans door Rob van der Veer); uitg. Aldo Manuzio; 144 blz.; € 14,99