„Poetin is de eerste verantwoordelijke voor de oorlog in Oekraïne, maar het Westen gaat niet vrijuit. Door een politiek van uitbreiding richting Oost-Europa, is de NAVO wel degelijk debet aan de escalatie.” Dat zei de Franse presidentskandidaat Eric Zemmour donderdag na de invasie van Oekraïne.

In Nederland neemt Forum-leider Thierry Baudet eenzelfde standpunt in. Hij legde donderdag vanaf de achterbank van een auto uit dat de „instabiliteit van Oekraïne” is veroorzaakt door de „tunnelvisie waarmee het Westen naar de wereld kijkt, en waarin alles Amerikaans, westers moet worden.” Het was daarom volgens Baudet „al te voorspelbaar dat Rusland nu reageert.”

Dit soort sentimenten komt René Cuperus, specialist internationale politiek bij het Clingendael Instituut, vaker tegen. „In Duitsland bijvoorbeeld zie je zowel op de linker- als op de rechterflank een grote mate van steun voor Poetin en een kritische houding ten opzichte van Amerika en de NAVO.”

In Frankrijk neemt Cuperus vooral aan de rechterkant van het politieke spectrum een sterke affiniteit met Poetin waar, bijvoorbeeld bij Marine Le Pen en Eric Zemmour.

Cultuuroorlog

Cuperus onderscheidt voor deze pro-Russische sentimenten tenminste twee oorzaken. Ten eerste de cultuuroorlog die volgens hem in de wereld gaande is. „Die speelt zich af tussen een postmodern en een traditioneel-conservatief waardensysteem. Poetin, maar ook de Hongaarse premier Orbán, staan hierbij aan de conservatieve kant. Daarom zien bijvoorbeeld sommige orthodoxe christenen hen als geestverwanten in de strijd tegen secularisering, individualisering en globalisering. Dat komt tot uiting in thema’s als de genderdiscussie of moslimmigratie.” Ten tweede wijst Cuperus op de Clingendael Barometer, een opinieonderzoek waaruit blijkt dat een minderheid van West-Europeanen wel wat voelt voor een autoritaire leider.

„Tegelijkertijd”, onderstreept Cuperus, „betekent het feit dat je je verwant voelt met iemand nog niet dat je een oorlog goedkeurt.” Orbán bijvoorbeeld, die een trouw bondgenoot van Poetin is, veroordeelde desondanks deze invasie.

De historicus verwacht dan ook dat de Westerse aanhangers van Poetin „even heel stil” zullen zijn en met „gevoelens van schaamte en ongemak” naar de gebeurtenissen zullen kijken. „Ik vermoed dat deze Poetin-bewonderaars zich nu totaal overrompeld voelen door diens agressieve oorlog tegen Oekraïne. Men heeft zich in Poetin vergist, mag je hopen.”

Aan schaamte ontbreekt het bij iemand als Thierry Baudet, meent oud-minister van Defensie Eimert van Middelkoop. „Hij wil profiteren van deze crisis voor eigen politiek gewin. Dat vind ik heel onaangenaam.”

Van Middelkoop is geschokt door de reactie van de Forum-leider op de invasie door Rusland. „Wat er momenteel in Oekraïne gebeurt, is in strijd met een van de meest fundamentele principes van het internationale recht, namelijk de soevereiniteit van de staat. Maar het interesseert hem niet.”

Wat Baudet in de Russische president ziet? Van Middelkoop: „Ik zie het als politiek-culturele zelfhaat. Poetin belichaamt een sterke leider die zich, net als Baudet, afzet tegen alles waar wij, ‘het Westen’, voor staan.”