Nadat hij hard is aangereden, blijft de 27-jarige man uit Amsterdam enkele meters verderop op straat liggen. Er komen geen mensen op hem af om te controleren hoe het met hem gaat. Wel komt er een robot aangereden, met de naam tEODor. Het risico om personen op de man af te sturen is te groot: hij kan explosieven op zijn lichaam dragen.

De beelden gingen dinsdagavond en woensdag het hele land door. De gijzelnemer bleek wel explosieven op zijn lichaam te dragen, maar die stonden niet op scherp. Agenten konden de man veilig inrekenen. Hij overleed donderdag in het ziekenhuis als gevolg van de aanrijding.

Hoe vaak robots worden ingezet voor politiewerk weet Timmer, verbonden aan de Vrije Universiteit, niet. Wel kan hij vertellen wanneer ze worden gebruikt: vaak onder levensbedreigende omstandigheden. „Bijvoorbeeld bij het verkennen van een ruimte die op instorten staat, of een plek waar misschien een verdachte is met een vuurwapen.”

Daartoe hebben de apparaten veel toepassingen die goed van pas komen. „Ze zijn uitgerust met onder meer camera’s en microfoons. Politiemensen kunnen door de apparaten horen, zien en spreken, terwijl ze zelf op afstand blijven. Er zijn talloze situaties te verzinnen waarin dat van pas kan komen. Zo zijn personen te bereiken die ergens bekneld of opgesloten zitten.”

Van de twee robots dinsdag was er vermoedelijk een van de Dienst Speciale Interventies (DSI), zegt Timmer. „De DSI komt zo’n 2000 keer per jaar in actie. Daarbij gaat het ongeveer 1500 keer om het arresteren van een verdachte. In 500 andere gevallen gaat het om allerlei andere, vaak gevaarlijke klussen. Denk aan werk op grote hoogte.”

De belangrijkste reden om bij dat werk soms robots te gebruiken voor politiewerk is de veiligheid van agenten, zegt Timmer. Bij de gijzeling van dinsdag vroeg de gijzelnemer op een gegeven moment om water. „Als die robot er toen niet was geweest, had er een mens naar de plek van de gijzeling toe moeten gaan, met alle risico’s van dien. Of agenten hadden een fles moeten gooien. Dat gebeurde in het verleden wel.”

Behalve veiligheid speelt volgens de onderzoeker ook bereikbaarheid een rol bij de inzet van robots. „De robots zijn namelijk een stuk lager dan mensen, al zijn ze wel even breed”, zegt Timmer. „Daardoor is het makkelijker om ruimtes te betreden waar je alleen in kunt komen door te kruipen.” En dat heeft weer met veiligheid te maken. „Als je moet kruipen, ben je zeer kwetsbaar.”

Hulpmiddelen

Dat de DSI dinsdag gebruikmaakte van een robot, heeft volgens Timmer niets te maken met een nieuwe manier van omgaan met gijzelingen. „Het laat zien dat de politie om zich heen kijkt naar hulpmiddelen waar ze wat aan heeft in haar werk. Vervolgens is het zaak om goed te kijken waar die middelen ingezet kunnen worden.”

De politie en het ministerie van Defensie, eigenaren van de twee robots die dinsdag werden ingezet, willen niet of uiterst beknopt reageren. „We hebben met de politie afgestemd dat we geen uitspraken doen over de gijzeling in Amsterdam, omdat de gebeurtenissen nog onderzocht worden”, zegt majoor Peter de Bock, woordvoerder van de Koninklijke Landmacht. In het algemeen meldt hij dat robots zo’n 200 keer per jaar worden ingezet „bij geïmproviseerde explosieven zoals vuurwerkbommen.” Meer wil hij niet kwijt. „Het beleid is dat wij niets zeggen over TTP (tactics, techniques and procedures, KJO).”

In het politiewerk draait het uiteindelijk niet om wat voor apparaten er worden gebruikt, vindt Timmer. „Robots, drones, wat dan ook: het zijn maar figuranten in het politiewerk. Bij een gijzeling hebben handhavers drie prioriteiten: de veiligheid van de slachtoffers, hun eigen veiligheid en het aanhouden of uitschakelen van de dader. Alle middelen die daaraan kunnen bijdragen, zijn in beeld. Als een robot wordt kapotgeschoten, is dat vervelend, maar het is een dom ding. Als het gaat over mensen, moet je zien te voorkomen dat ze worden beschoten. Daarvoor zijn er robots.”