Noord-Iers vredesoverleg opnieuw vast
De hardnekkige weigering van het Ierse Republikeinse Leger (IRA) om zijn ontwapening te laten fotograferen heeft verhinderd dat de Britse premier Tony Blair en zijn Ierse ambtgenoot Bertie Ahern woensdag een afgerond vredesplan voor Noord-Ierland konden presenteren.
Blair en Ahern hadden hun regeringen een complete blauwdruk voor vrede willen voorleggen, maar moesten woensdagavond erkennen dat zij er niet alle partijen achter hadden weten te krijgen.
Volgens Blair is er intussen wel „opmerkelijke vooruitgang” geboekt, maar een akkoord is er nog niet. De Britse eerste minister wees er onder meer op dat de IRA zich bereid heeft getoond nog voor de Kerst volledig te ontwapenen en definitief af te zien van geweld als er een volledig akkoord ligt. Ahern onderstreepte dat er, ondanks het uitblijven van een akkoord, wel sprake is van een voortgaande dialoog.
De protestanten blijven evenwel voorlopig onverkort bij hun eis dat de IRA „fotografisch bewijs” levert van zijn ontwapening, zo liet hun leider dominee Ian Paisley woensdag weten tijdens een persconferentie. Volgens Sinn Fein, de politieke bondgenoot van de IRA, zou dat een onaanvaardbare vernedering zijn voor de katholieke gewapende verzetsbeweging.
Blair en Ahern maakten woensdagmiddag persoonlijk hun opwachting in de Noord-Ierse hoofdstad Belfast. Hun bezoek was aanvankelijk bedoeld om de hervatting van het vredesproces in te luiden, maar daar was geen aanleiding toe. Zij presenteerden wel plannen die het al jaren opgeschorte Noord-Ierse gedeelde zelfbestuur weer op poten moet zetten. Blair en Ahern willen dat graag in maart 2005 voor elkaar hebben.
Ondanks het gebrek aan medewerking van de strijdende partijen wilden de beide regeringsleiders toch hun tot dusver vertrouwelijke plannen wereldkundig maken. In een persconferentie zei Blair nog dat zijn plannen in overleg met de IRA wel degelijk voorzien in de levering van fotografisch bewijs van de ontwapening, maar pas nadat het ontwapeningsproces volledig is afgerond en het Noord-Ierse zelfbestuur weer functioneert.
Paisley wil evenwel nog steeds eerst bewijzen zien voordat hij wil praten over hervatting van deelname aan zelfbestuur in de Britse provincie.
Het vredesproces in Noord-Ierland, dat begon met het sluiten van de Goede-Vrijdagakkoorden in 1998, ontspoorde in oktober 2002. Toen werden de Noord-Ierse regering en het parlement op non-actief gezet en kwam het gebied opnieuw onder direct Brits bestuur. De directe aanleiding voor deze maatregelen waren beschuldigingen dat de IRA via zijn politieke vleugel Sinn Fein in het Britse ministerie van Noord-Ierse Zaken was geïnfiltreerd.
In september van dit jaar poogden Blair en Ahern al een akkoord te forceren, maar dit mislukte. Een van de belangrijkste thema’s is nog altijd een aantoonbare ontwapening van de katholieke IRA. Een onafhankelijke commissie van toezicht, onder aanvoering van de Canadees John de Chastelain, heeft eerder al wel bevestigd dat de IRA driemaal een deel van zijn wapenarsenaal heeft vernietigd. Dat gebeurde niet in het openbaar, maar alleen in aanwezigheid van leden van de onafhankelijke toezichtscommissie.