De Noorse vorst zit 31 jaar op de troon. Hij is nog maar de derde in het huidige bestel, na zijn grootvader en zijn vader. Eeuwenlang had het land dezelfde koning als Denemarken, Zweden of allebei. Na jaren vol politieke onrust koos het Noorse volk in 1905 ervoor zich van Zweden af te scheiden. Het huis Sleeswijk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg werd de nieuwe koninklijke familie. Zo werd een Deense prins, getrouwd met een Engelse prinses, uitgeroepen tot koning van Noorwegen. Prins Karel heette voortaan koning Haakon VII.

Bannelingen

Toen de Duitsers Noorwegen in april 1940 bezetten, weigerde Haakon de nieuwe regering onder Vidkun Quisling te erkennen. Hij week uit naar Engeland. Net als bij de Nederlandse koninklijke familie werd er voor de troonopvolger een veiliger onderdak gezocht in Noord-Amerika. Kroonprins Olaf week uit naar de Verenigde Staten en behartigde daar de belangen van zijn land. In Washington raakte het gezin bevriend met president Roosevelt. In 1945 keerde de familie terug naar Noorwegen.

Harald was Olafs enige zoon. Zijn twee zussen waren ouder. Ragnhild (1930-2012) woonde na haar huwelijk met haar voormalige lijfwacht Erling Sven Lorenzen (1923-2021) in Brazilië. Astrid (1932) bleef in Oslo; ze is sinds 2015 weduwe.

Burgermeisje

Harald was 17 jaar toen hun moeder overleed. In 1957 stierf ook grootvader Haa­kon, waardoor vader Olaf V koning werd en Harald kroonprins.

De prins studeerde aan de militaire academie van Noorwegen en aan de universiteit van Oxford. In 1959 leerde hij Sonja Haraldsen kennen. Pas negen jaar later kwam het tot een huwelijk, want koning Olav had bezwaren tegen een echtverbintenis van zijn zoon met een burgermeisje. Harald volhardde echter in zijn keuze en uiteindelijk ging zijn vader akkoord.

Koningin Sonja is enkele maanden jonger dan haar man en hoopt dit jaar ook 85 te worden. In 1971 werd dochter Märtha Louise geboren, in 1973 zoon Haakon. Harald was toen inmiddels peetoom van de Nederlandse prins Friso.

Waardering

Koning Olaf was 87 jaar toen hij op 17 januari 1991 overleed. Harald volgde hem op. Zoals zijn eigen keuze voor een huwelijkspartner aanvankelijk voor problemen had gezorgd, zo ging het ook bij zijn kinderen. Kroonprins Haakon trouwde met een ongehuwde moeder met een drugsverleden. Geëmotioneerd zei Mette-Marit: „Ik heb een losbandig leven geleid en heb een hoge prijs betaald voor mijn levenservaring. Ik kan de tijd helaas niet terugdraaien en alles ongedaan maken. Maar ik ben er sterker van geworden en ik zal mijn uiterste best doen in mijn toekomstige rol van kroonprinses.” Ze kreeg een gewaardeerde plaats.

Minder waardering is er voor de eigenzinnige keuzes van Märtha Louise, de dochter van de koning. Ze trouwde, scheidde en maakte een spirituele tour met haar nieuwe vriend.

Gezondheid

Intussen kampte de koning met gezondheidsproblemen. In december 2003 werd hij geopereerd vanwege blaaskanker. Het was de eerste keer dat Haakon als regent zijn taken waarnam. Dat gebeurde ook in 2005 en opnieuw –soms maandenlang– toen Harald in december 2019 met een infectie kampte, in oktober 2020 een nieuwe hartklep kreeg en in februari 2021 een knieoperatie onderging.

Net als zijn collega’s in Denemarken en Zweden is Harald echter niet van plan af te treden. Op zijn tachtigste verjaardag zei hij: „Ik heb een eed afgelegd op de grondwet. Voor mij is die eed mijn leven lang van kracht. Van aftreden kan geen sprake zijn, tenzij ik van mijn kinderen een duidelijk signaal krijg dat het tijd is.” Later onderstreepte Harald dat besluit in een boek: „We gaan door tot het bittere einde.” De hulp van het kroonprinselijk paar stelt hij op prijs. „We vormen met z’n vieren een team.”

Net als zijn vader zeilt koning Harald graag. In 2019 nam hij nog deel aan een zeilwedstrijd bij het Spaanse eiland Mallorca. In november trad hij bijna de hele dag als gastheer op toen koning Willem-Alexander en koningin Máxima in Oslo op staatsbezoek waren.