De berichten zijn onder meer afkomstig vanaf het grensgebied tussen Griekenland en Turkije. Sinds begin 2020 zijn daar 540 incidenten geregistreerd. Ook aan de grenzen van andere EU-lidstaten in Midden- en Zuidoost-Europa zijn veel meldingen. Bovendien worden veel incidenten niet gemeld.

UNHCR zegt in totaal duizenden vluchtelingen te hebben gesproken die melding maakten van bedreigingen, intimidatie, geweld of vernedering, wanneer ze bij de grens werden teruggestuurd. Sommige vluchtelingen werden met hun reddingsvlotten op zee losgelaten of ze werden in het water geduwd. In de Egeïsche Zee kwamen de afgelopen vijf maanden zeker drie mensen om het leven bij dit soort incidenten. Veel vluchtelingen meldden bovendien dat hun kleren of schoenen werden afgenomen, voordat ze werden teruggestuurd.

Volgens de VN-organisatie hebben de Europese lidstaten in de meeste gevallen nagelaten de incidenten te onderzoeken, terwijl er vaak wel bewijs is.

„Wat er aan de Europese grenzen gebeurt, is juridisch en moreel onaanvaardbaar en moet stoppen. Het beschermen van mensenlevens, mensenrechten en waardigheid moet onze gedeelde prioriteit blijven”, zegt UNHCR in een verklaring. De organisatie vreest voor de normalisatie van dit soort praktijken en pleit voor nationale controlemechanismen aan de grenzen, die ervoor kunnen zorgen dat meldingen onafhankelijk onderzocht worden.

„Landen moeten hun verplichtingen nakomen en de fundamentele mensenrechten respecteren, waaronder het recht op leven en het recht op asiel. Hoe Europa ervoor kiest om asielzoekers en vluchtelingen te beschermen, is van belang en schept niet alleen in de regio maar ook wereldwijd een precedent”, aldus UNHCR.