Uitspraak Europees Hof over koppeling rechtsstaat en EU-subsidies
Het Europees Hof van Justitie doet uitspraak over een verordening waarin het naleven van de rechtsstaat is gekoppeld aan het uitkeren van EU-subsidies. De zaak is aangespannen door Polen en Hongarije, die nietigverklaring van de EU-wet eisen.
Het zogeheten conditionaliteitsregime moet voorkomen dat EU-geld bijvoorbeeld door corruptie of vriendjespolitiek in verkeerde handen komt. De EU-leiders waren het in 2020 eens geworden over de invoering van zo’n mechanisme voor EU-geld, met Nederland als een van de voortrekkers. De Poolse en Hongaarse leiders stemden ermee in op voorwaarde dat het EU-hof zich erover zou uitspreken. In december kwam de advocaat-generaal van het Hof met de conclusie dat de koppeling rechtsgeldig is. Deze conclusie geldt als een zwaarwegend advies aan de rechter, dat vaak, maar niet altijd, wordt overgenomen.
Het mechanisme werd wel al van kracht op 1 januari, maar is nog niet toegepast. Wel heeft de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de unie, inmiddels aan Polen gemeld binnenkort 15 miljoen euro op subsidies in te houden. Het land weigert door het EU-hof opgelegde dwangsommen te betalen vanwege het niet sluiten van een omstreden mijn.
De rechtsstaattoets geldt ook voor de tientallen miljarden uit het coronaherstelfonds waarop ook Polen en Hongarije aanspraak maken. De commissie heeft hun al in het voorjaar van 2021 ingediende herstelplannen nog altijd niet goedgekeurd. Het dagelijks EU-bestuur en de twee landen zouden achter de schermen onderhandelen over een oplossing voor het al lang durende conflict over de rechtsstaat.
De uitspraak is te volgen via een livestream.
