Weekers wist zich niet alleen verzekerd van de steun van zijn coalitiepartners Verburg (CDA) en Bakker (D66), maar zelfs van hun expliciete enthousiasme. Dat moet een aangename gewaarwording zijn voor de VVD’er. Om praktisch hetzelfde voorstel werd hij een goed jaar geleden nog weggehoond door niet alleen de oppositie, maar ook door zijn coalitievrienden.

„Broddelwerk”, noemde Verburg het toen. Ook het oordeel van de vakbonden FNV en CNV liet destijds aan duidelijkheid niets te wensen over. „Onzinnig”, vonden ze het. En „asociaal.” Inmiddels constateert Weekers fijntjes dat zelfs de bonden nu positieve interesse hebben getoond. De linkse oppositie staat vrijwel alleen met zijn harde kritiek op het voorstel.

Al in 1994, bij het begin van het eerste paarse kabinet, kwam de VVD ermee. Samen met de toenmalige coalitiepartners werd de stelling verdedigd dat bedrijven werklozen twee jaar lang minder dan het minimumloon mochten betalen, met een ondergrens van 70 procent van dit bedrag. Voorwaarde was dat de werkgever voor scholing en begeleiding van de werkloze zou zorgen.

Het plan stond destijds in het regeerakkoord, maar haalde toch de eindstreep niet. Tegenstander Melkert leverde als PvdA-minister op Sociale Zaken politiek vakwerk door het coalitiecompromis zo in te vullen dat het voor te Kamer onacceptabel werd. De economie werkte mee. De werkloosheid liep snel terug, en dus was er van directe noodzaak geen sprake.

Reden voor de VVD om er destijds geen crisis van te maken. Het plan werd echter in liberale kring niet vergeten. Vorig jaar zag het Limburgse kamerlid Weekers zijn kans schoon. Tegen de achtergrond van een slecht economisch perspectief en een snel oplopende werkloosheid deed hij op 2 oktober nogmaals het voorstel. Waarop hij met bovengenoemde heftige reacties werd overladen.

Exact een jaar later bleek dat Weekers zich daardoor niet uit het veld heeft laten staan. Achter de schermen heeft de VVD druk onderhandeld met CDA en D66. „Ordinaire koehandel”, noemde PvdA-leider Bos het. Nadat het CDA steun kreeg van de VVD om huisartsbezoek buiten de no-claimkorting te houden, kreeg de VVD steun voor het plan ten aanzien van het minimumloon.

Gevolg is enerzijds dat wie volgend jaar naar de huisarts gaat, daar zelf nog steeds niets voor hoeft te betalen. Anderzijds zullen bijstandsgerechtigden maximaal twee jaar lang tegen 90 procent van het minimumloon aan de slag moeten. Daar staat tegenover dat ze van hun werkgever een opleidingstraject krijgen aangeboden. Gemeenten mogen het geld dat zij besparen op de bijstand aanwenden om bedrijven te stimuleren met loonkostensubsidies.

De details van het plan werden vorige week bekend. Begin oktober werd al duidelijk dat CDA, VVD en D66 het over de hoofdlijnen eens waren. Dat was precies op de dag dat 300.000 demonstranten op het Museumplein in Amsterdam hun woede uitten over het sociale hervormingsbeleid van het kabinet. De linkse oppositie hekelde deze „doelbewuste provocatie.”

Cruciaal in het debat dat toen volgde, was de positie van minister De Geus. Het enige dat hij deed was het minimumloon omschrijven als „de sociale norm voor een fatsoenlijk bestaan.” Verder hield hij zich op de vlakte, omdat er nog geen omlijnd plan op tafel lag. Voor de linkse oppositie was dat veel te weinig en daarom aanleiding voor een motie van wantrouwen.

Inmiddels is duidelijk dat De Geus niet meer om het VVD-plan heen kan. Hij zal het waarschijnlijk donderdag, zodra hij bij de behandeling van zijn begroting aan het woord komt, omarmen. De sociale norm blijft overeind, maar er wordt voor het goede doel (werkgelegenheid) tijdelijk dispensatie verleend. VVD-kamerlid Weekers ziet het aankomen. Hij kan inderdaad dik tevreden zijn.