Urenlang cirkelden helikopters in de nacht van donderdag op vrijdag boven het huis waar IS-leider Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurayshi verbleef, terwijl ook drones en gevechtsvliegtuigen het luchtruim vulden. Het was de grootste militaire Amerikaanse operatie in noordwest-Syrië sinds de dood van de vorige IS-leider.

In het huis woonde ook een gezin dat niets met de IS-leider te maken had. Zij kregen gelegenheid te vertrekken. Het doelwit van de Amerikaanse operatie, de zelfbenoemde ‘kalief’ Abu Ibrahim van IS, wist dat hij geen schijn van kans had. In plaats van af te wachten, koos hij „uit wanhoop voor een laffe daad”, aldus president Joe Biden donderdag.

Hij blies zichzelf op met een bomgordel en zijn familie daarbij. Het zou gaan om zijn vrouw en drie kinderen. Ook andere mensen kwamen om, meer dan tien in totaal. De ontploffing verwoestte grote delen van de derde verdieping; getuigen zeggen dat lichamen naar buiten werden geslingerd door de kracht van de explosie.

Het huis waar het IS-kopstuk verbleef staat in de stad Atmeh in de Syrische provincie Idlib, vlakbij de Turkse grens. Die regio is een van de laatste grote verzetshaarden in Syrië tegen de regering van de Syrische president Bashar al-Assad. Er verblijven miljoenen mensen, voor een groot deel Syriërs uit andere delen van het land die hierheen zijn gevlucht.

Abu Ibrahim is niet de eerste IS-leider die in Idlib aan zijn einde komt. Hetzelfde gold voor zijn voorganger, de beruchte ‘kalief’ Abu Bakr al-Baghdadi. Die werd in 2019 opgespoord door de Amerikanen en maakte ook zelf een einde aan zijn leven – en ook hij nam zijn familie mee in zijn dood. Abu Ibrahim was de nieuwe IS-leider sinds de dood van Abu Bakr. Zijn eigenlijke naam was Abdullah Qardash, afkomstig uit Irak waar hij in 2003 na de inval van de Amerikanen daar een tijd gevangen heeft gezeten. In 2014 was hij betrokken bij de massale moordpartijen op jezidi’s in Irak.

Opvolging

Zijn dood komt kort na een grootschalige IS-opstand in een gevangenis in noordoost-Syrië. Het is daarmee juist op dit moment een extra grote klap voor de terreurorganisatie.

Onduidelijk is nog wie IS naar voren schuift als opvolger. Wie het ook wordt, één ding is zeker: ook die nieuwe aanvoerder zal zijn leven niet zeker zijn. Dat is de belangrijkste boodschap die president Biden met de operatie wil uitstralen: geen enkele topterrorist van IS moet denken dat hij veilig is. „We komen achter je aan en zullen je vinden”, zei hij donderdag.

Dat is een zeer consistente lijn in het Amerikaanse optreden tegen terrorisme. President George Bush jr. zei het al in 2001 na de aanslagen van 11 september dat jaar. Zijn opvolger, Obama, wist het brein achter die aanslagen uit te schakelen: Osama bin Laden. President Trump rekende af met Abu Bakr en Biden heeft nu Abu Ibrahim het zwijgen opgelegd.

In alle gevallen werd dit mogelijk gemaakt door vakkundig Amerikaans inlichtingenwerk. Daardoor kan een topterrorist zich steeds minder veroorloven: zodra hij zich ook maar even in de kijker speelt zullen er vroeg of laat harde repercussies volgen

De leiders van IS zijn zich daar heel goed van bewust. Als gevolg heeft Abu Ibrahim sinds 2019 nauwelijks van zich laten horen. Hij verscheen nooit in het openbaar en laat evenmin opmerkelijke speeches na. Zijn opvolger moet er niet op rekenen dat hij veel meer voor elkaar krijgt. Met de recente heropleving van IS in noordoost-Syrië is dat een bescheiden lichtpuntje.