De campagne die de brandweer, de 25 veiligheidsregio’s en de Nederlandse Brandwondenstichting dinsdag zijn gestart, is geen overbodige luxe. Koolmonoxide is een kille sluipmoordenaar die maar beter op tijd kan worden ontmaskerd. Iedere woning zou daarom ten minste één koolmonoxidemelder moeten hebben.

Wat is koolmonoxide?

Koolmonoxide, of correcter: koolstofmono-oxide (CO), is een zeer giftig, reukloos en kleurloos gas. Als er in een afgesloten ruimte koolmonoxide vrijkomt, is dat levensbedreigend. Het giftige gas hoopt zich er onopgemerkt op.

Hoe ontstaat koolmonoxide?

Koolmonoxide ontstaat bij onvolledige verbranding van koolstofhoudende stoffen, zoals olie, aardgas en hout. Dit gebeurt als er onvoldoende zuurstof (O2) beschikbaar is voor de verbranding. Er ontstaat dan minder koolstofdioxide (CO2), en des te meer CO en roet (C).

Meestal zijn slecht onderhouden geisers, cv-installaties en gaskachels de boosdoeners. Vaak kunnen de verbrandingsgassen niet goed worden afgevoerd. In 2015 was er in Doesburg een geval van dodelijke koolmonoxidevergiftiging doordat er een houtskoolbarbecue in de woonkamer stond.

Wat maakt dat koolmonoxide zo giftig is?

Koolmonoxide wordt in de longen door rode bloedlichaampjes 250 keer beter opgenomen dan zuurstof. Met koolmonoxide verzadigde rode bloedlichaampjes kunnen geen zuurstof meer transporteren naar de lichaamscellen. Het gevolg is zuurstofgebrek in vitale organen zoals hart, hersenen en lever, en ten slotte de dood.

Hoe merk je een koolmonoxidevergiftiging op?

Het slachtoffer merkt die het eerst aan griepachtige verschijnselen met lichte hoofdpijn, misselijkheid, overgeven en vermoeidheid, en in een later stadium duizeligheid, geheugenverlies en flauwvallen. Een slachtoffer wordt slaperig en verward. De hartslag gaat omhoog in een poging om toch nog voldoende zuurstof te leveren aan de vitale organen.

Het slachtoffer verliest na korte tijd het bewustzijn. Eerste hulp bestaat uit de toediening van pure zuurstof. Komt hulp te laat, dan overlijdt het slachtoffer ten slotte door zuurstofgebrek.

Hoe kun je het ontstaan van koolmonoxide voorkomen?

Voorkomen is beter dan genezen. Huishoudens met een open haard, een hout-, pellet-, kolen- of oliekachel doen er verstandig aan om elk jaar de schoorsteen te laten vegen. Als deze dichtzit, kunnen de verbrandingsgassen niet naar buiten, en zoeken ze hun weg ín huis.

Cv-ketels hebben jaarlijks een onderhoudsbeurt nodig. Voor zo’n 100 euro maakt een erkende installateur de cv-ketel schoon en stelt hij deze weer optimaal af.

Bijna de helft van de ongelukken met koolmonoxide gebeurt echter met moderne, goed onderhouden cv-installaties. Hoe kan dat?

Ook een goed onderhouden cv-ketel produceert een heel klein beetje koolmonoxide, doordat elke verbranding altijd onvolledig is. Als de rookgassen via een gesloten pijp onbelemmerd naar buiten kunnen bewegen, levert dat beetje koolmonoxide geen problemen op.

Anders wordt het wanneer de aanvoer van verse lucht van buiten of de afvoer van rookgassen naar buiten hapert. Dat kan wanneer een van de buizen lek is of niet goed is aangesloten. Daarnaast kan er, als het apparaat verse lucht uit de ruimte aanzuigt, bij harde wind rookgas in huis terechtkomen.

Het is belangrijk om een ruimte waarin wordt gestookt voldoende te ventileren. Ook in de winter moeten ventilatieroosters en -kanalen openblijven.

Wat kun je doen om een koolmonoxidevergiftiging te voorkomen?

De organisaties pleiten voor een koolmonoxidemelder in elk huishouden. Het is raadzaam om een melder aan te schaffen die voldoet aan norm NEN-EN 50291; de Consumentenbond heeft een lijst opgesteld van veilige melders.