De vaart lijkt er even uit op de beurzen. Lange tijd klommen de koersen gestaag, corona of niet. Over 2021 boekte de AEX zelfs een plus van bijna 28 procent. Half november liet de index op het Damrak een recordstand van 827 punten aantekenen. Vorige week zakte hij tot rond de 740, zo’n 10 procent onder die top. Dat is het percentage dat doorgaans als criterium geldt om te spreken van een correctiefase. In New York ontvouwt zich een zelfde beeld. Het afblazen van de voor afgelopen vrijdag in Amsterdam geplande beursgang van bestandenverstuurdienst WeTransfer zegt genoeg over het huidige klimaat. Er heerst onzekerheid en nervositeit.

De rente is de belangrijkste aanjager van de onrust. Daarbovenop wakkeren de geopolitieke spanningen tussen Rusland en het Westen het negatieve sentiment verder aan. Besluit president Poetin tot een invasie in Oekraïne, dan mogen we een heftige koersreactie niet uitsluiten. Een militair conflict zal immers niet zonder gevolgen blijven op ook economisch vlak.

Inflatie

Beleggers volgen nauwgezet de woorden en daden van de zijde van de centrale banken. Renteverhogingen om de alom sterk aantrekkende inflatie te beteugelen, liggen in het verschiet. De stroom van gratis geld droogt op. Lenen wordt duurder, wat ongunstig is voor bestedingen en bedrijvigheid en voor de winsten van ondernemingen. Kortom, slecht nieuws voor de aandelenkoersen.

De monetaire beleidsmakers in de Verenigde Staten zijn helemaal ‘om’. Zij zijn overtuigd geraakt dat het fenomeen van fors stijgende prijzen –op jaarbasis daar 7 procent– niet zo van tijdelijke aard is als zij aanvankelijk meenden. Voorzitter Jerome Powell van de Federal Reserve (Fed), de Amerikaanse evenknie van de Europese Centrale Bank (ECB), liet woensdag geen twijfel bestaan: de beleidsrente gaat in maart omhoog. En daar blijft het niet bij. Hij zinspeelde erop dat er in achtereenvolgende vergaderingen, die om de zes weken plaatsvinden, telkens een stapje naar boven bij komt.

ECB

De ECB stelt zich terughoudender op. Markten kijken uit naar het beraad in Frankfurt van aanstaande donderdag. Kiezen president Christine Lagarde en haar medebestuurders misschien langzamerhand toch ook voor een meer agressieve aanpak? Tot dusver hoorden we uit hun mond: geen aanpassing van de tarieven reeds in 2022. Zij rekenen erop dat het inflatietempo, dat in december in de eurozone gemiddeld 5 procent bedroeg, op middellange termijn weer zal dalen tot de beoogde 2 procent. Wel kondigde de ECB vorige maand aan dat de noodsteun in de vorm van extra aankopen van obligaties, die bijna twee jaar terug bij het uitbreken van de pandemie startte, in maart zal eindigen. Daarna loopt het reguliere programma echter door en zolang dat het geval is, blijft een renteverhoging achterwege.

Via de transacties op de kapitaalmarkt, het opkopen van schuldpapier, pompt de ECB geld in de economie, met de bedoeling groei en inflatie op te krikken. Die bevonden zich na de kredietcrisis lange tijd op een te laag niveau. Inmiddels zijn de omstandigheden gewijzigd en lijkt er volop reden om juist om de rem te trappen. Maar wanneer een rentemaatregel aan de orde is, moeten we afwachten. Wellicht verschaft Lagarde donderdag enige helderheid.

De situatie per euroland verschilt sterk: Nederland kent een inflatie van 6,4 procent, Estland van 12 procent en Portugal van 2,8 procent. Zij vallen wel allemaal onder hetzelfde monetair beleid.

Gasprijs

Een renteverhoging is trouwens geen wondermiddel. De ingreep fungeert als het klassieke instrument om bestedingen te matigen en daarmee de opwaartse druk op de prijzen te dempen. Maar ze zal geen keer brengen in de explosieve stijging van de energierekening; en die vormt de voornaamste oorzaak van de versnelling van de inflatie. Wat de gasprijs betreft moeten we toch vooral op Poetin letten.