„Dit is een van de meest desastreuze buitenlandpolitieke projecten van de afgelopen jaren”, zegt de invloedrijke politieke analist en Kremlinadviseur Sergej Karaganov in een interview met onder meer de krant Izvestija. „We hebben vrijwel alle fouten gemaakt die er te maken vielen, waardoor we onze kans op een bemiddelingsrol hebben verspeeld.”

Vooral de agressieve betrokkenheid bij verkiezingscampagne was volgens de president van de Raad voor Buitenland- en Defensiebeleid desastreus. „Deze onbeschaamde commerciële operatie irriteerde zelfs het pro-Russische electoraat in Oekraïne. En door hierbij onze hoogste leiders te betrekken, verzwakten we juist onze mogelijkheden om de situatie er ook op de lange termijn te blijven beïnvloeden. Nu Janoekovitsj ook nog eens met zo’n klein verschil heeft gewonnen en zijn overwinning bovendien dubieus is, zal hij nooit in staat zijn een pro-Russische politiek te voeren.”

President Poetin bezocht tijdens de Oekraïense presidentscampagne tweemaal het land, waarbij hij nadrukkelijk zijn steun uitsprak voor de kandidaat van de vertrekkende president Leonid Koetsjma, premier Viktor Janoekovitsj.

Ook fractieleider Dmitri Rogozin van de nationalistische partij Rodina -Vaderland- hekelt Poetins te opzichtige bemoeienis met de verkiezingen in het buurland. „We hadden afstandelijker moeten opereren, zoals ook de ervaren westerse democratieën dat doen”, zei hij in het discussieprogramma Osnovnoj Instinkt op de Russische staatszender ORT.

„Zij stelden zich in het openbaar beduidend minder partijdig op, maar waren er wel sneller bij toen het op concreet handelen aankwam. Onze lompe acties tijdens de verkiezingscampagne en daarna hebben juist bijgedragen aan een toenemend anti-Russisch sentiment in Oekraïne. En dat is niet in het voordeel van de verdere integratie met Rusland.”

Volgens Rogozin was vooraf al duidelijk dat Janoekovitsj’ kandidatuur te besmet was. „Het is hem niet gelukt afstand te nemen van de impopulaire president Koetsjma en van de nog impopulairdere oligarchen. Hij miste daarom de steun van het volk. En een gunstig volkssentiment is toch het belangrijkste voor ons. Want voor Rusland maakt het eigenlijk niet zo veel uit wie er president wordt. Vanwege de ligging van ons land zal willekeurig welke Oekraïense president rekening houden met onze belangen.”

Ook de invloedrijke, aan het Kremlin gelieerde senator Michail Margelov zegt in een interview met de krant Vremja Novostej dat zijn land met elke winnaar van de Oekraïense presidentsverkiezingen goede betrekkingen zou aanknopen. Een neutralere opstelling zou daarom meer in Ruslands belang zijn.

Menig analist en politicus meent dat een overwinning van oppositiekandidaat Viktor Joesjtsjenko zelfs beter de belangen van Rusland zou dienen. Want als Koetsjma-kandidaat Janoekovitsj eenmaal aan de macht zou zijn, zou hij immers eerst en vooral de belangen van zijn eigen oligarchische clan behartigen, zo redeneren zij.

Politiek analiste Joelija Latynina verwijst in een analyse in de Russische krant Novaja Gazeta in dit verband op de privatiseringen onder zijn premierschap, waarvan alle winnaars aan Janoekovitsj gelieerde Oekraïense oligarchen zijn.

„Het is onwaarschijnlijk dat Janoekovitsj als president Russische bedrijven een voorkeursbehandeling zal geven. Zelfs het nog tijdens de verkiezingscampagne geprivatiseerde kroonjuweel van de Oekraïense staalsector -de Krivorozj-staalfabriek- ging aan de neus van het openlijk door het Kremlin gesteunde Russische Severstal voorbij, hoewel dit twee keer zo veel geld bood als de uiteindelijke winnaar, de oligarch Achmed Bilalov uit Janoekovitsj’ thuisbasis Donetsk.”

Volgens Latynina maken Russische bedrijven onder een op de vrije markt georiënteerde Joesjtsjenko veel meer kans om grote belangen te krijgen in Oekraïense bedrijven dan onder Janoekovitsj. Toen Joesjtsjenko nog premier was, kregen Russische bedrijven inderdaad ook meer mogelijkheden hiertoe, terwijl de afgelopen jaren dit weer is afgenomen.

De grote vraag is nu hoe Poetin zich zonder te veel gezichtsverlies uit deze situatie gaat redden. Feit is dat hij niet alleen de Oekraïense bevolking tegen zich in het harnas heeft gejaagd, maar ook die van een groeiend aantal andere bevriende GOS-staten.

De Oezbeekse president Islam Karimov heeft inmiddels openlijk zijn afkeuring over de Russische bemoeienis uitgesproken, en ook de presidenten van Armenië en Azerbeidzjan hebben signalen van zorg afgegeven. Bovendien heeft Poetins optreden zijn gekoesterde goede betrekkingen met het Westen flink beschadigd.

Indien de Russische president inzake Oekraïne niet een toontje lager gaat zingen, is volgens de bekende journaliste Olga Romanova van de zakenkrant Vedomosti de kans groot dat de relaties met Europa en de VS snel verder zullen verslechteren en dat Rusland weer zal terugvallen in een weinig goeds brengend isolement.