De gemeente Amsterdam wil de Oosterkerk verkopen aan Stadsherstel, een vastgoedorganisatie die monumenten behoudt en exploiteert. In de toekomstplannen wordt het Betekenis Centrum (BC) een van de vaste gebruikers van de kerk, en staat de PKA als belangrijkste partner van het BC garant voor de huurverplichting die aangegaan wordt. De SP-fractie in de gemeenteraad van Amsterdam heeft hierover vragen gesteld.

De SP vroeg naar de rol van de PKA. „Hoe kan worden geborgd dat de PKA geen invloed heeft op de vraag welke buurtactiviteiten en bijeenkomsten in de Oosterkerk plaatsvinden?” ChristenUnie-raadslid Van den Heuvel sprak op Twitter van „relistress bij de socialisten” en van „bizarre raadsvragen.”

In 2018 kreeg het college van de gemeente Amsterdam ook vragen van de SP over de Oosterkerk, waarvan de gemeente toen eigenaar was. Ze beëindigde daarop met onmiddellijke ingang het huurcontract met de Christian Revival Church, omdat deze kerkgemeenschap een afwijzend standpunt innam over homoseksualiteit en transgenders.

Stichting Oosterkerk is, op verzoek van de gemeente Amsterdam, in 1986 opgericht en heeft sindsdien via een huurconstructie de monumentale Oosterkerk (1671) in beheer. Dat heeft de afgelopen 35 jaar betekend dat gebruikgemaakt kon worden van de kerk, met onder andere (voor de buurt veelal gratis toegankelijke) concerten, en verder evenementen, (uitvaart)bijeenkomsten en tentoonstellingen.

Geen religiestress

Volgens Arjen Boersma, die namens de Protestantse Kerk Amsterdam als procesbegeleider de hele kwestie begeleidt, is er geen sprake van religiestress bij de SP en wil de PKA graag dat de Oosterkerk de bestemming krijgt die de betekenis van dit gebouw voor buurt en stad recht doet, zo zegt hij desgevraagd.

Het plan voor het Betekenis Centrum dat is opgesteld door onder anderen ds. Mirjam Sloots, ds. Tim Vreugdenhil (die gebruikmaakt van de Oosterkerk) en humanist Stephan van Ummelen, voorziet daarin. Het BC zorgt voor meer openheid van het gebouw voor de buurt en is erop gericht mensen en organisaties te helpen „in hun zoektocht naar hun bestemming.” Het plan van het BC omvat drie ”huizen”: een van Bezieling (Citykerk, interreligieuze zingeving), Verbinding (op de buurt gericht) en Vernieuwing (op organisaties gericht).

Boersma geeft toe dat er misschien vanuit de buurt een bepaalde aversie is tegen kerkelijke organisaties, maar dat het BC (en daarmee de PKA) garant staat voor de continuering van het huidige buurtgebruik van de Oosterkerk en dat de gebruikers geen enkele inhoudelijk beperking zal worden opgelegd. „Die vrees is ongegrond.”

Waarom dan de angst van de SP voor een al te grote invloed van de PGA op de Oosterkerk en de buurt?

„Waar hun angst vandaan komt, kan ik niet beantwoorden. Het loket waar buurtbewoners moeten aankloppen voor het organiseren van activiteiten verschuift van Stichting Oosterkerk naar het BC. Het BC betaalt huur aan Stadsherstel voor het gebruik van de kerk, en zal tegen geen of geringe huur de huidige activiteiten uit de buurt continueren. Dit alles heeft een faciliterend karakter, geen inhoudelijke programmering. Die is er wel, maar dat gaat via een van de huizen van het BC.”

De SP Amsterdam was dinsdag niet bereikbaar voor commentaar. Boersma is zelf optimistisch gestemd om uit deze langdurige impasse te komen. „Na jaren van zoeken en aftasten ligt er nu een werkbare samenwerking en een eerste concept van een intentieverklaring op tafel. Het huidige gedoe komt denk ik voort uit een geschaad vertrouwen tussen enkele potentiële samenwerkingspartners. Ook werkt het niet mee dat de nieuwe situatie veranderingen vraagt van diezelfde partijen, zoals Stichting Oosterkerk, die daar zelf niet om heeft gevraagd en nu ook goed werk doet. Maar als de kerk van eigenaar wisselt en een commerciële vastgoedpartij de eigenaar wordt, dan is het logisch dat er straks, in tegenstelling tot nu, wel huur betaald moet worden. Daarvoor is een nieuwe constructie nodig. Wij vanuit de PKA geloven in het plan dat het BC daarvoor heeft, met onder andere het gegarandeerde buurtgebruik.”