Het huis van de overburen is in de verkoop. Groen gazon, hoge bomen en een oprijlaan. Rode baksteen, zwart-witte luiken en koperen schoorsteenkappen. Van de pakweg dertig huizen die in het Zuid-Veluwse dorp te koop staan, is dit met afstand de prijzigste. Bruintje kan het niet trekken en voyeurisme is geen deugd, maar desondanks: toch eens op Funda kijken.

De huizensite is naar eigen zeggen bekend bij 98 procent van de Nederlanders, en dat is niet onaannemelijk. Funda, in 2001 opgericht door makelaarsvereniging NVM, trekt twee decennia later 5 miljoen unieke bezoekers per maand. Zij openen de website of app in datzelfde tijdsbestek 77 miljoen keer. Volgens NVM worden er per kwartaal momenteel zo’n 32.000 woningen verkocht. Voor het overgrote deel van het websitebezoek geldt dus: kijken, kijken, niet kopen. Funda zelf meldt –in een artikel bedoeld voor makelaars– dat 80 procent van de bezoekers geen verhuisplannen heeft.

De massieve, monumentale villa van de overburen opent zich online voor het nieuwsgierige oog. Een zwartbetegeld voorportaal, aan de muur het embleem van een ridderorde. Daarachter de hal. Perzische tapijten op het parket, kroonluchter aan het balkenplafond. Hoge vensters met glas in lood flankeren de trap. Een hertenkop kijkt neer op het bezoek. Links een piano in art-nouveaustijl, de toetsen afgedekt met een loper. Dankzij Funda kom je nog eens ergens binnen.

Fundaverslaving

Waarom bezoeken mensen een huizensite als ze tevreden zijn met hun woning en niet willen verkassen? Voor hun plezier en om zich te laten informeren en inspireren, weet Funda. Wie nu geen plannen heeft om een huis te kopen, kan dat idee in de toekomst wel opvatten. Reden voor Funda om zich meer op deze doelgroep te richten. Huiseigenaren willen graag weten wat hun huidige woning waard is, en welke perspectieven dat biedt. Wat zou je kunnen kopen als je twee rechterhanden had? Of als je zou verhuizen naar een uithoek van het land?

De villa van de overburen heeft een roomkleurige keuken met een kloek fornuis, oud-Hollandse tegels aan de wand. In de woonkamer een imposante schouw rond een haardvuur, dat voor de gelegenheid is ontstoken. In de eetzaal is het olijfgroene leder van de stoelen niet vrij van craquelé: de tand des tijds. Dit is een woning voor iemand met een conservatieve inborst, een ridderlijke aard en bovendien een goedgevulde beurs. Iemand die met een jachtgeweer een konijn schiet, om het beestje daarna te villen, te bereiden en smakelijk te verorberen, onderwijl genietend van een glas rode wijn. De overbuur komt echter gewoon bij de supermarkt, vertellen de potten Hak, blikken Unox en pakjes Honig in de kelder.

Er gaat een grote aantrekkingskracht uit van Funda, getuige de hoge bezoekcijfers. In diverse ranglijsten van meestbezochte Nederlandse websites staat het platform in de top 25. Niet voor niets is op Twitter de hashtag #fundaverslaving gemunt. Veelvuldig swipen door het digitale woningaanbod is desondanks geen mentaal probleem waarvoor je naar een kliniek kunt. Voor het bestaan van deze ‘verslaving’ is slechts anekdotisch bewijs. Allerlei media schreven erover, van AD tot NRC en van RTL Nieuws tot De Correspondent. Je moet het met een korrel zout nemen, niettemin is het fenomeen herkenbaar.

Jan Modaal

Het gras bij de overburen mag aanmerkelijk groener zijn, het is niet al goud wat er blinkt. Verschillende kamers in de villa hebben asgrauwe systeemplafonds. Die sloopt de volgende eigenaar er als eerste uit, zonder twijfel. Hoe dan ook kan men van dit huis slechts dromen, gezien de vraagprijs; een lieve somma van ruim 2,2 miljoen euro. Tijd voor Jan Modaal om via de personeelsdeur discreet het pand te verlaten, de met rododendrons omzoomde oprijlaan af te sluipen en om te zien naar andere opties in het Zuid-Veluwse dorp.

Anno 2022 is Funda niet de enige huizensite. Bekendheid genieten Jaap.nl, Huislijn en Huizenzoeker, maar ze ontberen de faam van Funda. Qua aanbod steekt Jaap.nl de marktleider naar de kroon. Funda lijkt niet voor zijn koppositie te vrezen, al bestaan er wel zorgen bij sommige aandeelhouders. In jubileumjaar 2021 voerden zij een procedure tegen NVM, die te veel het eigen belang op het oog zou hebben. Funda is goed voor een miljoenenwinst.

Wie op de Zuidwest-Veluwe een woning zoekt, kan intussen ook wel wat centen gebruiken. Funda toont de lanen van een lommerrijk Gelders dorp, ingeklemd tussen bos en veld. Een gemiddelde woning kost er deze winter rond de 5 ton. Neem het „halfvrijstaande” huis onder een zadeldak met grijze pannen. Degelijk, tuin op het noorden, boeddha naast de voordeur. Garage in het souterrain. Alles oogt strak en netjes, vanzelfsprekend zijn de kamers op hun gunstigst gefotografeerd. Familiefoto’s zijn vervaagd, het oosterse beeld naast de haard mocht blijven staan. De buurt is rustig, het bos vlakbij. Het huis wist al iemand te verleiden, want het is onder voorbehoud verkocht.

Op Funda staat een rekentool, de Waardecheck. Die levert in een paar seconden geen taxatie, maar wel een schatting van de waarde van de eigen woning. De indicatie is gebaseerd op verkoopprijzen van soortgelijke huizen in de buurt. De formule van de som: adres + type woning + bouwjaar + woonoppervlakte = geschatte waarde. Het invullen van het adres is soms al voldoende, de overige kenmerken worden dan automatisch ingevuld. Voor de uitkomst moet je eerst inloggen bij Funda. De tool is gratis, maar de NVM-makelaars leren hun potentiële klant graag kennen.

Flatje

Een eenvoudige stukjesschrijver moet de blik richten op de onderkant van de markt. Dicht bij huis. Je zit daar ruimschoots boven het maaiveld, zij het in letterlijke zin. Vanuit een bescheiden flatje kijk je neer op de vrijstaande woningen van de beter gesitueerden. Funda leert: ook voor een appartement uit de jaren vijftig van de vorige eeuw moet een substantieel bedrag worden neergeteld, veel meer dan vijf jaar geleden. Voor een starter met een enkel salaris is het nauwelijks op te brengen. Wie in 2017 kocht en nu slechts uit nieuwsgierigheid op Funda rondneust, prijst zich gelukkig. Zo kun je in een jaren 50-flat wonen en toch de koning te rijk zijn.

Bijzonder aan Funda is dat het door de makelaars zelf is opgericht. Voor de meeste platforms geldt dat een digitaal vaardige buitenstaander met een heel andere aanpak de markt in beweging brengt. Denk aan de bekende webwinkels of aan Airbnb en Booking.com. Bij het grootste deel van het woningaanbod op Funda prijkt nog altijd het blauwe NVM-logo. Daarmee is de huizensite een voorbeeld van een geslaagde digitale transitie, waarbij een traditionele partij in de markt haar positie heeft weten te behouden.

Wat koop je in het dorp nog voor 2,5 ton? Een tweekamerappartement in een galerijflat uit 2013 met een oppervlakte van 62 vierkante meter, pal achter de geluidswal van de snelweg. Op het parkeerterrein staan een Range Rover, een elektrische Golf en een witte Mercedes cabriolet. Om een flatje te kunnen kopen, moet je tegenwoordig van goeden huize komen. Binnen veel licht. Een wand in flessengroen, trendy kamerplanten, een zwarte stalen kast, plissé gordijnen voor de ramen. Een plaatje uit de folder van een meubelzaak.

Spookhuis

Voor wie het nu niet aandurft om een huis te kopen, biedt Funda genoeg om zich over te verwonderen. Smaak en wansmaak, gezwollen makelaarstaal, de groothoeklens die het kleinste hokje op een balzaal laat lijken. Liefhebbers delen hun vondsten in een Facebookgroep met de vindingrijke naam Funda-mentalisten. Een „karakteristieke villa” in Bellingwolde, vanbinnen een spookhuis. Een „markante” rietgedekte woning in Huissen, geschilderd in de kleuren paars en aquamarijn. In Ermelo staat voor 325.000 euro een huisje te koop inclusief „aanwezige inventaris, goederen, lompen etc.” Sinds grootmoeders tijd is er weinig veranderd, al deden een wasmachine en een koelkast hun intrede. Op zolder is het een gribuszooi. In de keuken staat een roze rollator, op de gaspit een oranje pan. Iemand heeft de afwas gedaan: in het afdruiprek een eenzame kop en schotel.

Terug naar de Zuid-Veluwe. In de categorie enigszins betaalbaar rest op Funda enkel nog een seniorenwoning van 43 vierkante meter. Je moet er minstens 55 voor zijn. Een oud bungalowtje, klein en fijn, omringd door een plantsoen dat grenst aan het kerkhof. In de lente bloeit de magnolia in het park overweldigend en is het gazon een zee van krokussen. Wat wil een mens nog meer? Een piano, van de overwaarde van de huidige woning. Er moet per slot van rekening iets te wensen overblijven.

Dus wie weet, over twintig jaar.