Sri Lanka niet voorbereid op herinvoering doodstraf
De 25-jarige beul is onervaren, het touw van de strop is bijna vergaan en de bouten van het valluik van de galg zijn verroest. Het is 28 jaar geleden dat in Sri Lanka een doodvonnis werd voltrokken, maar de president heeft het moratorium enkele weken geleden opgeheven en de gevangenisautoriteiten verwachten elke dag hun eerste executiebevel.
Het zijn niet alleen de veroordeelden die zich zorgen maken. „Ik voel mij net een lokeend”, zei de beul, Suramimala Wijetunge, in een interview met de krant The Island. Hij is bang dat misdaadbendes hem door alle aandacht in de media zullen weten te vinden. Na jarenlang salaris te hebben opgestreken zonder veel om handen te hebben gehad, vreest hij voor zijn leven en heeft hij zijn baas om bescherming gevraagd.
Ook die baas maakt zich zorgen. „De druk op mij is enorm om erop toe te zien dat alles goed gaat”, zegt gevangenisdirecteur Rumy Marzook (38). Hij is een fel bestrijder van corruptie en uit angst voor vergiftiging eet of drinkt hij nooit iets in de 36 gevangenissen waarover hij de leiding heeft. Ook mijdt hij de gevangenispaviljoens waar de veroordeelden zitten, om niet het risico te lopen gegijzeld te worden.
„Ik heb een gewapende lijfwacht bij mij en ik reis steeds langs andere routes om eventuele moordenaars te vermijden”, zegt Marzook.
Zijn vrees voor een aanslag is niet ongegrond. Dat bleek 21 november, toen het lid van het hooggerechtshof Sarath Ambepitiya en zijn lijfwacht werden doodgeschoten. Daags daarna maakte president Chandrika Kumaratunga bekend dat het moratorium op de doodstraf werd opgeheven.
In Sri Lanka werd in 1976 voor het laatst iemand terechtgesteld, maar de rechtbanken hebben in die tijd nog wel 201 doodvonnissen uitgesproken. In 152 gevallen lopen nog beroepsprocedures, maar voor 49 veroordeelden is het vonnis definitief.
De beleidswijziging van president Kumaratunga hangt samen met een sterke toename van de misdaad in het 19 miljoen inwoners tellende land, dat in de jaren ’80 en ’90 werd verscheurd door een burgeroorlog die aan 65.000 mensen het leven kostte. Tienduizenden militairen zijn uit het leger gedeserteerd en er zijn veel wapens in omloop, van het kleinste pistool tot het zwaarste machinegeweer.
Hemantha Warnakulasuriya, strafpleiter en vice-president van de Srilankaanse orde van advocaten, is blij „dat de regering eindelijk toestaat dat in landen als het onze de doodstraf wordt gegeven en voltrokken.” Dat het gevangeniswezen er niet op voorbereid is, is iets wat „kan worden opgelost.”
De gevangenisautoriteiten zijn zo door de beleidswijziging verrast dat zij nog geen behoorlijk touw hebben kunnen vinden om een terdoodveroordeelde aan op te hangen. Ze hebben India en China benaderd, maar de order voor het speciaal gemaakte touw is die landen kennelijk te klein, want ze hebben nog niet gereageerd.
En in de twee gevangenissen in het land die over een galg beschikken, is er niemand met ervaring in het beulswerk. Wijetunge heeft in de Welikada-gevangenis de titel van beul, maar die heeft hij van zijn vader -die nooit iemand heeft hoeven ophangen- overgenomen toen die in 2000 met pensioen ging.