De medische keuring –tot nu toe al verplicht bij elke aanvraag van een verblijfs- of werkvergunning– is een bureaucratische rompslomp. Met röntgenfoto’s, bloed- en urinetesten wordt onderzocht of migranten lijden aan lepra, tbc, syfilis en hiv. Volgens de wet die woensdag ingaat, moeten alle buitenlanders die Rusland binnenkomen binnen drie maanden die tests ondergaan en dat elke drie maanden herhalen.

Dat zou nog niet zo’n probleem zijn als de testen afgenomen konden worden in één kliniek, op afspraak, achter elkaar. Maar dat werkt in Rusland niet zo. Medisch onderzoek is alleen mogelijk in de door de overheid aangewezen ziekenhuizen en klinieken. Voor elke test is er weer een andere kliniek aangewezen en voor een test op drugsgebruik moeten migranten naar een speciaal centrum. Daarbij komt nu ook een coronatest.

De ervaring leert dat de wachtrijen in de regel lang zijn en het aantal stappen om uiteindelijk een stempel ”negatief” op papier te krijgen, groot is. In de meeste regio’s zijn migranten voor een volledige medische keuring drie dagen kwijt. Bovendien kost de hele procedure bij elkaar al snel omgerekend zo’n 80 euro. Reken daar de reiskosten en drie dagen zonder inkomen bij. Voor de goedkope arbeidskrachten uit voormalige Sovjetlanden als Oezbekistan en Tadzjikistan gaat het al met al snel om een fors deel van het maandsalaris.

Criminaliteit

Naast de volksgezondheid heeft de wet ook een effectievere misdaadbestrijding op het oog. Buitenlanders moeten vingerafdrukken afgeven, waardoor mogelijke misdaden sneller kunnen worden opgelost. Ook zou identiteitswisselingen daarmee op het spoor gekomen kunnen worden. Als er niet aan de eisen wordt voldaan, is het mogelijk dat de tijdelijke of permanente verblijfsvergunning of werkvergunning in Rusland wordt ingetrokken. Alleen kinderen van zes jaar of jonger, burgers van Wit-Rusland en diplomaten zijn vrijgesteld van de eisen.

Bedrijfsverenigingen waarschuwen dat Rusland, dat toch al niet zo aantrekkelijk is voor buitenlandse werknemers, nog minder interessant wordt. Tien grote belangenorganisaties van buitenlandse bedrijven in Rusland hebben de autoriteiten gevraagd om de nieuwe regels te versoepelen. „Het is lang geleden dat een wetsvoorstel zo’n golf van onbegrip, teleurstelling en verontwaardiging leidde”, aldus de verenigingen.

Corruptie

Verschillende media, zoals de grote Russische krant Vedemosti, bekritiseren de wet eveneens. Oppositiekrant Novaja Gazeta spreekt van een „domme” wet, die de naar schatting 12 miljoen migranten in Rusland raakt. Het is volgens de krant wachten op een exodus.

Novaja Gazeta vindt de wet niet alleen discriminerend, maar verwacht ook een toename van corruptie. Migranten zullen zich in allerlei bochten gaan wringen om aan de benodigde documenten te komen. Via internet zijn vrijwel altijd de juiste documenten te koop voor hen die geen tijd te verliezen hebben of die ziek zijn.

De voorzitter van de Federatie van Migranten in Rusland, Vadim Kozjenov, probeerde de gemoederen in de Novaja Gazeta enigszins te sussen. „Degenen die al in Rusland zijn hoeven niets te doen”, verzekerde hij. Arbeidsmigranten die ná 29 december Rusland binnenkomen moeten binnen 30 dagen medische keuring ondergaan. Gastarbeiders mogen maximaal 90 dagen in Rusland zijn zonder visum.

Volgens Kozjenov is het nog maar de vraag hoe de wet in de praktijk gaat werken. Hij hoopt dat de soep in de praktijk niet zo heet zal worden gegeten zoals die wordt opgediend en de geldigheidsduur van de keuringen bijvoorbeeld langer zal worden.

Burgers uit de Euraziatische Economische Unie, waar onder meer Kazachstan, Kirgizië en Armenië onder vallen, hoefden tot nu toe helemaal geen medische keuring te ondergaan. Daarnaast werkten veel migranten in de zogenoemde grijze economie en ontdoken een keuring daarom ook. Deze wet moet ervoor zorgen dat voor iedereen dezelfde regels gelden en de volksgezondheid beter beschermd wordt.