Afgelopen jaar was niet het beroerdste aller tijden voor Midden-Oosten
Wie is de grote winnaar en de grote verliezer in het Midden-Oosten dit jaar? Lees vooral verder; de antwoorden komen eraan.
Maar eerst: 2021 was niet het meest beroerde jaar aller tijden voor de regio. Ik schrijf het met enige schroom, want de miljoenen mensen die in Jemen creperen zullen het me niet nazeggen. En ook de miljoenen burgers uit Syrië die nog altijd een armzalig leven ver van huis en haard leiden, zullen me aankijken alsof ik ze niet allemaal op een rijtje heb.
Ze hebben in zekere zin gelijk. Want het Midden-Oosten was ook afgelopen jaar onveranderd het toneel van de ergste oorlogen en de ergste humanitaire crises die de wereld op het moment kent. Ik weet niet waar gerechtigheid woont, maar in elk geval niet in het Midden-Oosten.
Dat ik het desondanks betitel als ”niet het meest beroerde jaar” zegt dan ook allereerst veel over de jaren die achter ons liggen. Maar ik zeg het ook omdat verschillende rivalen in 2021 elkaar voorzichtig naderbij kwamen. Zo werd in de Golf een langdurige vete met Qatar bijgelegd. Verder gingen verschillende soennitische Golfstaten besprekingen aan met aartsvijand Iran. Ook Turkije sloeg een verzoenende toon aan als het gaat om zijn gespannen relaties met de Golf en met Egypte.
Toch zijn dit vooralsnog niet meer dan mooie woorden. Het feit dat gespannen relaties wat lijken te ontdooien, zoals in het geval van Saudi-Arabië en Iran, zóú in theorie best kunnen zorgen voor een einde van de oorlog in Jemen – maar dat is niet gebeurd. Hopelijk komend jaar; al is het iets dat ik eind vorig jaar op deze plek ook vergeefs hoopte.
Dan de winnaar en verliezer van 2021. De grote winnaar is het land dat zijn positie het meest heeft versterkt in de regio. Dat is dit jaar zonder twijfel Rusland. Door een gewiekste buitenlandpolitiek heeft de Russische president Vladimir Poetin zowel in Noord-Afrika als in de Levant zijn machtspositie kunnen verstevigen, terwijl de Verenigde Staten juist aan invloed inboetten. In toenemende mate geldt dat spelers in het Midden-Oosten niet om Rusland heen kunnen.
De grootste verliezer daarentegen komt traditiegetrouw uit de regio zelf. Dat is wat mij betreft voor 2021 Libanon, een land dat na opeenvolgende crises niet meer zichzelf is geworden en steeds verder wegzakt in een moeras van politieke en economische chaos. Daar komt nog bij dat de Golfstaten, een belangrijke sponsor van Libanon, zich hebben teruggetrokken omdat Iran steeds verder aan invloed wint in het land van de ceder. Dat dit ook voor volgend jaar weinig goeds belooft, hoeft geen betoog. Kijk dus niet raar op als Libanon in 2022 veelvuldig negatief in het nieuws zal komen.
Tenzij alle aartsrivalen in het Midden-Oosten zulke grote stappen zetten op de weg naar verzoening dat en passant ook de Libanese problemen worden opgelost. Maar eerlijk gezegd lijkt me dat meer iets voor de nieuwe aarde, waarop inderdaad gerechtigheid wonen zal.
