Hoge ambitie coalitie vraagt om stugge volharding
Wat voor een kabinet krijgen we over enkele weken? Wie de presentatie van het coalitieakkoord woensdagmiddag volgde, zag vier partijleiders met een bescheiden, haast deemoedige houding. Vier politici die zich er terdege van bewust zijn dat de overheid het er de achterliggende jaren niet altijd goed heeft afgebracht. En dat het beleid dus anders en beter moet.
Tegelijk is het waar dat er een regering in de maak is die qua doelstellingen beslist niet bescheiden, maar juist uiterst ambitieus is. Op ongeëvenaarde wijze laat Rutte IV de euro’s rollen. Tientallen miljarden trekt de nieuwe oude coalitie er voor uit om opwarming van de aarde tegen te gaan, boeren uit te kopen of betere bedrijfskansen te geven, het woningtekort op te lossen, de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren, het leger een impuls te geven, en zo verder.
Dat alles geeft de indruk dat er in veel sectoren sprake is van achterstallig onderhoud en dat er blijkbaar veel moet worden hersteld wat door eerdere kabinetten-Rutte is beschadigd of verwaarloosd. „Het regeerakkoord als repareerakkoord”, twitterde woensdag RTL-journalist Fons Lambie.
Hoe dit ook zij, op zichzelf kan het een coalitie natuurlijk moeilijk kwalijk genomen worden als zij bij haar start hoge ambities toont. Kabinetten uit het verleden die later het stempel opgedrukt kregen slechts „op de winkel te hebben gepast”, beschouwden dat terecht niet als een compliment.
Daar komt bij dat er ook veel werk aan de winkel is. Met een coalitie die in de huidige tijdsomstandigheden de mouwen wil opstropen én die verder kijkt dan de horizon van de volgende verkiezingen, mogen we daarom blij zijn.
Toch zijn er ook risico’s. Met recht twitterde SGP-leider Van der Staaij dat hij „niet gerust” is op hoe het zal gaan met medisch-ethische onderwerpen. Dat de zogeheten klaar-met-levenwet van D66 aan de Kamer wordt overgelaten, net als het verstrekken van de abortuspil door huisartsen en het schrappen van de beraadtermijn bij abortus, zijn vanuit christelijk oogpunt pijnlijke verliespunten. Al staat daar weer tegenover dat aan de vrijheid van onderwijs gelukkig niet wordt geknaagd.
Zorgpunten zijn verder de betaalbaarheid en uitvoerbaarheid van het beleid. Veel hervormingen die het nieuwe kabinet in gang wil zetten –nieuw belastingstelsel, andere studiefinanciering, rekeningrijden– zijn tijdrovend en kunnen in één regeerperiode niet afgerond worden. Dat verhoogt voor de vier partijen de noodzaak en de druk om elkaar vast te houden en als het even kan de eindstreep te halen.
Historisch gezien is het in Nederland een ‘wet’ dat coalities die na verkiezingen in dezelfde samenstelling doorgaan, steevast voortijdig stranden. Aan Rutte, Kaag, Hoekstra en Segers dus de uitdaging om deze wetmatigheid te doorbreken en de ambitieuze plannen die zij op schrift stelden, vanaf nu bescheiden, maar met stugge volharding te gaan uitvoeren. Op hoop van zegen.
