De scholen hebben bij wijze van proef filtersystemen van het bedrijf PlasmaMade uit Staphorst gekregen die aerosolen uit de lucht halen. Deze minuscule druppeltjes kunnen virusdeeltjes bevatten en seconden tot uren in de lucht blijven zweven. Met een aerosolfilter kunnen de ramen dichtblijven, stelde Jan Kuijers, directeur van de Koning Willem-Alexanderschool, onlangs op de NOS.

De filters voldoen echter niet aan de huidige richtlijnen die de Rijksoverheid stelt aan ventilatie. De website meldt: „Een afzuiging die de lucht filtert en schoon terugblaast, voldoet niet (recirculatie). Hierbij komt geen verse lucht van buiten naar binnen.” Daarbij legde ook koepelorganisatie PO-Raad de vinger.

Maar dat is niet helemaal terecht, zegt Bert Blocken, hoogleraar bebouwde omgeving van TU Eindhoven, desgevraagd. „Goede luchtreinigers zijn even effectief tegen aerosolen als ventilatie, en soms zelfs beter.”

De hoogleraar verwijst naar een wetenschappelijk artikel in vakblad Building and Environment. Onder zijn leiding voerde een internationaal team experimenten uit in een fitnessruimte van de TU. Uit het onderzoek blijkt dat bij intensief gebruik de concentratie aerosoldeeltjes daar flink kan toenemen. Maar met een combinatie van ventilatie en innovatieve luchtreiniging kunnen de studenten veilig sporten, „zelfs tijdens de coronapandemie.”

Voorwaarden

Een diepere duik in de wereld van de luchtfilters leert dat niet elke vorm van filtering van de kleine druppeltjes geschikt is. Deze moet aan bepaalde voorwaarden voldoen. „De capaciteit moet voldoende zijn voor minstens zes reinigingscycli per uur. In combinatie met goede ventilatie gaan de aerosolconcentraties dan met 80 tot 90 procent omlaag. Dat is erg veel, en dat leidt uiteraard tot een sterke reductie van het besmettingsrisico”, concludeert Blocken.

Voor de effectiviteit van het filter maakt het overigens wel uit waar het apparaat in het lokaal staat, stelt directeur Kenny van der Sluis van PlasmaMade desgevraagd. „Het apparaat zuigt vanonder aan en blaast vanboven uit. Hoe centraler in het lokaal het staat, hoe gunstiger.”

De hoogleraar blijft echter een slag om de arm houden waar het gaat om het effect van de aerosolfiltering in de Staphorster basisscholen. „Het is niet zeker hoeveel procent van de voorkomen besmettingen in Staphorst te danken is aan deze luchtreinigers. Maar dat de apparaten de concentratie aerosolen in de lucht fors omlaag brengen, is wetenschappelijk bewezen.” Dat is een belangrijk gegeven, omdat aerosolen een grote rol spelen bij het verspreiden van het coronavirus.

Twee keer

Het is vooralsnog ook de vraag of de filters in de Staphorster lokalen voldoende effectief zijn. Het filter verwerkt per uur zo’n 400 kubieke meter lucht, weet Van der Sluis. Een lokaal voor 25 basisschoolleerlingen heeft een inhoud van zo’n 250 kubieke meter. De lucht kan daardoor in één uur hooguit twee keer recirculeren. Hoewel de vereiste zes keer niet wordt gehaald, is tijdens het onderzoek van Blocken gebleken dat 1,5 tot 2 keer recirculeren de concentratie aerosolen toch met 98,2 procent omlaag brengt, stelt broer en mede-directeur Marten van der Sluis.

Blocken is een onderzoek gestart naar de effectiviteit van de filters van PlasmaMade in de scholen. In februari volgend jaar hoopt hij dat te hebben afgerond.

Eerder dit jaar kwam een team van TU Delft tot de conclusie dat mobiele filtersystemen natuurlijke ventilatie via deuren en ramen goed kunnen aanvullen.

Uit het onderzoek van Blocken blijkt eveneens dat de basisscholen niet kunnen volstaan met uitsluitend aerosolfiltering. Ze zullen ook moeten ventileren volgens de eisen van de Bouwbesluiten van 2012 of dat van 2020. Voor een klas met 25 leerlingen komt dat neer op de aanvoer van zo’n 350 (2012) tot 800 (2020) kubieke meter frisse lucht per uur om de CO2-concentratie op peil te houden.

Dat erkent Van der Sluis ook. „Ventileren is verplicht. Maar voor de ventilatieregels geldt een gemiddelde over 24 uur. Met kinderen in een lokaal voldoet de ventilatie vaak niet. Het is immers bekend dat aerosolen veel afvalstoffen en virusdeeltjes kunnen bevatten. Het verwijderen van deze druppeltjes vocht door een recirculatiefilter blijft daarom verstandig.”