Ouderen lijken wereldwijd te worden vergeten
Ouderen trekken wereldwijd aan het kortste eind door leeftijdsdiscriminatie en de afwezigheid van een specifiek internationaal mensenrechtenkader.
Internationale Ouderendag in oktober en Internationale Mensenrechtendag deze vrijdag zijn twee dagen die heel veel met elkaar te maken hebben en iedereen aangaan. Het deel van de wereldbevolking dat ouder is dan 60 jaar is over drie decennia verdubbeld. Maar liefst 80 procent van deze ouderen leeft dan in lage- of middeninkomenslanden. Een groot deel van hen bevindt zich in een conflictgebied of crisissituatie. Met hun rechten is het al slecht gesteld en dat zal in de toekomst alleen maar erger worden.
Oudere mensen –vooral in lage- en middeninkomenslanden– ondervinden problemen op het gebied van sociale zekerheid, gezondheid, bescherming tegen geweld, misbruik, verwaarlozing en adequate hulp in humanitaire situaties. Leeftijdsdiscriminatie en een gebrekkig beeld van wie en om hoeveel mensen het gaat, verergeren dit. Dit moet veranderen. Dat vinden de ouderen zelf, maar ook organisaties die opkomen voor deze groep.
Aangehouden
De coronacrisis heeft ons met de neus op de feiten gedrukt, omdat de marginalisatie van ouderen haar vele gezichten laat zien tijdens deze crisis. Gebrek aan sociale zekerheid, slechte toegang tot medische zorg, misbruik, sociaal isolement en leeftijdsdiscriminatie worden allemaal zichtbaar. Hulpverleners in Moldavië zagen met eigen ogen hoe ouderen noodgedwongen hun huizen moesten verlaten om eten en drinken te kopen zodat ze in leven konden blijven. En dat terwijl ze vanwege een lockdown gedwongen thuis moesten blijven. Op weg naar de winkel werden ze aangehouden door de politie en regelmatig ‘naar vermogen’ beboet.
De beelden van de ontploffing vorig jaar in de haven van Beiroet staan op ons netvlies gegrift. Een ramp die 218 menselijke slachtoffers eiste en 7000 mensen verwondde. Deze ramp is slechts een van de humanitaire crises waarbij met name ouderen extra hard getroffen worden. Ouder worden gaat vaak samen met verminderde mobiliteit. Snel vluchten is dan geen optie. Ouderen zijn in humanitaire crises vaak niet zichtbaar. Geboden hulp is daardoor niet afgestemd op hun behoeften. Laat staan dat ouderen zelf betrokken worden bij de hulpverlening.
Uitsluiting
Hoe komt het dat ouderen achtergesteld worden? We noemen drie redenen. Een internationaal (mensen)rechtenkader voor ouderen bestaat niet. In veel landen ontbreekt nationale wetgeving die hun rechten beschermen en die discriminatie, uitsluiting, geweld en misbruik tegengaat.
Overheden en organisaties hebben daarnaast onvoldoende zicht op en informatie over oudere personen. Rechten en behoeften van ouderen zijn meestal geen (hoge) prioriteit voor hen. Als je mensen niet ‘ziet’ en ze geen onderdeel vormen van je beleid, betekent dat in de praktijk dat ze negen van de tien keer worden uitgesloten.
Leeftijdsdiscriminatie is dé bronreden van alle andere oorzaken. Er is een onterecht negatief beeld van oudere mensen.
Dorcas is hierin als pleitbezorger voor de rechten van oudere mensen lerende. We nodigen anderen graag uit om dit met ons samen te doen. Daarom is onze oproep:
Aan iedereen: neem je beeld van ouderen kritisch onder de loep. Hoe zie ik ouderen? Erken ik hun capaciteiten, kennis, ervaring, veerkracht en leiderschap?
Aan organisaties die actief zijn in lage-inkomenslanden en crisisgebieden: zorg voor data en informatie, luister naar wat oudere mensen zelf te zeggen hebben en maak hen een specifieke groep in je benadering.
Aan de politiek: Ondersteun internationale wetgeving op het gebied van de rechten van ouderen.
Leila Sorbala is directeur van Dorcas Moldavië, Nico Smith is thematisch expert ouderenrechten bij Dorcas.
