Volgens het Oeigoeren Tribunaal is het „boven alle twijfel verheven” dat er genocide en misdaden tegen de menselijkheid zijn gepleegd, waaronder het martelen en verkrachten van tientallen gevangenen in detentiecentra. In deze zogenoemde heropvoedingskampen zitten naar schatting zo’n één miljoen Oeigoeren, een Turkssprekende islamitische minderheid, opgesloten.

Hoewel er geen sprake is van massamoord, pleegt China wel genocide door het opzettelijk en systematisch opleggen van geboortebeperkende maatregelen aan de Oeigoerse bevolking in Xinjiang. Het tribunaal vond bewijs voor massale sterilisaties en gedwongen abortussen, soms tot laat in de zwangerschap. In sommige van die gevallen werden baby’s levend geboren, maar vervolgens gedood.

Dit beleid heeft een duidelijke daling van het geboortecijfer en van de bevolkingsgroei tot gevolg. China heeft „door het opleggen van maatregelen om geboorten te voorkomen, die bedoeld zijn om een aanzienlijk deel van de Oeigoeren in Xinjiang als zodanig te vernietigen, genocide gepleegd”, zei Geoffrey Nice, voorzitter van het tribunaal.

Onder leiding van deze ervaren mensenrechtenadvocaat deed het in Londen gevestigde Oeigoeren Tribunaal sinds 2020 onderzoek naar misdaden tegen de menselijkheid door China. De bewijsvoering is gebaseerd op gelekte overheidsdocumenten, gesprekken met deskundigen en tientallen getuigenissen van Oeigoeren.

Marteling

Een van de getuigen is de inmiddels 52-jarige Qelbinur Sidiq. Net als veel andere vrouwen moest ze zich laten steriliseren, vertelt ze tijdens een hoorzitting. „Toen ik ging, zag ik rijen mensen die stonden te wachten tot ze geroepen werden.” Na een behandeling van zo’n half uur, waar onomwonden wordt toegegeven dat ze veel bloed verloren heeft, kan ze weer gaan. „Ze hebben op mijn papier gestempeld dat ik gesteriliseerd ben.”

Ook de Oeigoer Baqitali Nur doet in een hoorzitting het nodige uit de doeken. Nur, die zelf werd opgepakt alleen omdat hij in Kazachstan een ziek familielid wilde bezoeken, vertelt hoe een celgenoot van hem gruwelijk wordt mishandeld. Ze bonden zijn handen vast en hingen hem vier opeenvolgende dagen op zonder dat zijn voeten de grond raakten.

„Hij werd geslagen met een stroomstok en andere wapenstokken. Over zijn hele lichaam zaten plekken die met elektrische wapenstokken waren verbrand. Zijn rug, buik en overal. Het was heel moeilijk om naar zijn lichaam te kijken. Hij barstte in tranen uit en zei: „Waarom vermoorden ze me niet gewoon, in plaats van me zo bruut te martelen. Ik kon het niet verdragen”, zei hij.”

Veel Oeigoeren in de heropvoedingskampen worden gemarteld zonder reden, aldus het tribunaal. In het rapport wordt gesproken van martelmethodes als: vingernagels aftrekken; vastzitten in stoelen laten zitten waar voeten en handen uren of dagen zonder onderbreken in één positie worden vastgezet; tot aan de nek in koud water worden gezet en opsluiting in kooien die zo klein zijn dat staan of liggen onmogelijk is. Ook is er sprake van extreem seksueel geweld. Mannen konden tegen betaling toegang krijgen tot detentiecentra waar vrouwen gevangen zaten.

Taalgebruik

President Xi Jinping en andere hoge functionarissen dragen „de primaire verantwoordelijkheid” voor de misdaden die in Xinjiang gepleegd worden, oordeelde het tribunaal. Hoewel individuele criminele handelingen niet zullen zijn uitgevoerd met „gedetailleerde kennis” van de hoogste leider, is het „ervan overtuigd dat ze hebben plaatsgevonden als een direct gevolg van de politiek, het taalgebruik en toespraken van president Xi.”

Omdat het Oeigoeren Tribunaal een burgerinitiatief is, heeft het geen juridische status. Het kan dus geen vervolging van personen of sancties tegen China afdwingen. Het is aan landen en organisaties om wat met de uitspraak te doen. Volgens de oprichters is er geen andere mogelijkheid om Peking voor een rechtbank te dagen, zoals Internationaal Gerechtshof.

Vals

Het ontbreken van een juridische status is voor China reden om het tribunaal af te doen als een „nep-rechtbank.” Ook zou er van alles schorten aan de bewijsvoering, aldus een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken in de staatskrant Global Times. „Het Oeigoeren Tribunaal huurde leugenaars in om valse verklaringen af te leggen en bewijsmateriaal te vervalsen, in een poging een politiek instrument te ontwikkelen om Xinjiang te ontwrichten en China te belasteren.” Volgens Peking is het beleid alleen gericht op het bestrijden van terrorisme, separatisme en extremisme.