„Baptisten, adventisten en evangelische gelovigen zijn allen schuldig aan het breken van de geestelijke eenheid van het Russische volk. En daarom moeten ze worden verboden.”

Zo luidde het oordeel van een FSB-agent in de regio Krasnodar. De veiligheidsdienst, opvolger van de KGB, verstoorde ruw de dienst van een kerkgemeenschap in de stad Novorossisk. De geregistreerde baptisten aldaar hebben geen gebouw en komen samen in een woning. Dat gaat in tegen het pakket aan maatregelen die extremisme tegen moeten gaan, genaamd de Jarovajawet.

Het voorval in Novorossisk is een van de vele voorbeelden hoe niet-orthodoxe stromingen binnen het christendom in Rusland steeds meer onder druk staan. Het is daarom geen verrassing dat het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken Rusland vorige maand plaatste op een zwarte lijst met landen waar geloofsvrijheid „ernstig” wordt bedreigd. Andere landen uit het rijtje: Iran, Noord-Korea, Eritrea en Pakistan.

In Rusland leidt het tot onbegrip dat het nu prijkt tussen landen waar de vervolging van christenen toch echt op een ander niveau staat. Dat Nigeria –waar jaarlijks tientallen christenen worden vermoord– bijvoorbeeld van de lijst is geschrapt, terwijl Rusland dit jaar juist op de lijst werd gezet door de regering van Joe Biden, is niet te begrijpen.

Verontwaardigd

Ook patriarch Kirill, hoofd van de Russisch-Orthodoxe Kerk, zegt dat Rusland niet op de lijst hoort. Integendeel, Rusland is naar zijn mening „de nieuwe leider van de vrije wereld.” Dat zei hij eind november in een interview op de Russische staatstelevisie ter ere van zijn 75e verjaardag. Volgens de Russische patriarch is de conclusie van de Amerikaanse overheid vooringenomen: „Wij zijn echt een vrij land. Rusland kan een voorbeeld zijn voor anderen.”

Kritiek op de Amerikanen kwam ook vanuit het Kremlin. Gennadi Askaldovitsj, de topambassadeur van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken, gaf aan „verontwaardigd” te zijn over de Amerikaanse bewoordingen. Er zijn in Rusland geen „flagrante schendingen van religieuze vrijheid”, zei hij. Hij beschuldigde de Biden-regering ervan religie te hebben gepolitiseerd vanwege internationale ambities en om macht uit te oefenen.

Sodom

Pavel Merkoelov, vooraanstaand lid van de niet-geregistreerde baptisten in Rusland, wil geen commentaar geven op het besluit van de VS, want „Christus zei dat Zijn Koninkrijk niet van deze wereld is.” Wel zegt hij dat dergelijke beslissingen worden genomen om „politieke belangen” en niet „vanwege meelevende gevoelens over het discrimineren van groepen.”

Bovendien moet zijn kerk volgens Merkoelov geen bescherming zoeken bij buitenlandse staten: „Dan zouden we politieke vijanden worden van onze staat en ons volk. Hoe zouden we dan het Evangelie van Christus aan onze landgenoten kunnen prediken?” Volgens Merkoelov is het belangrijker dat christenen in het buitenland allereerst bidden voor de Russische leiders en de gelovige broeders en zusters.

Volgens Merkoelov is er geen systematische vervolging in Rusland, waarbij de overheid in het hele land op gecoördineerde wijze, grootschalig kerken tegenwerkt. Wel is er sprake van lokale vervolging. „Spontane, sporadische vervolgingen die worden gedicteerd door verschillende motieven en die op sommige plaatsen willekeurig oplaaien.” De gebeurtenissen in Archangelsk zijn daar een voorbeeld van (zie ”Vervolging in Archangelsk”).

Opvallend genoeg zegt Merkoelov het eens te zijn met de patriarch en het staatsbeleid van de huidige regering toe te juichen. De kerkleider doelde op de traditionele waarden van het gezin en de liefde voor het vaderland en ageerde tegen de liberale normen in het Westen. „De zonden van Sodom en vele andere perversies”, zoals Merkoelov het noemt.

„Wij, als kerk, zijn geroepen om ongeacht het politieke systeem of omstandigheden, trouw te zijn aan Christus in onze roeping om het Evangelie aan de wereld te prediken”, zegt Merkoelov, die dankbaar is voor gebeden en hulp uit Nederland bij evangelisatie in Rusland. „Laat uw ijver niet verzwakken”, citeert hij Romeinen 12:11.

Extremisme

De stroming die het meest te lijden heeft onder systematische vervolging door de staat, zijn de Jehovah’s Getuigen. De Russische rechter besloot in 2017 om de gemeenschap te verbieden onder het voorwendsel van „extremisme.”

In vier jaar tijd zijn 44 aanhangers veroordeeld tot celstraffen, en zijn 88 voorwaardelijke straffen en 14 boetes uitgedeeld. Op 25 oktober werden in Astrachan vier Jehovah’s Getuigen veroordeeld: drie van hen kregen acht jaar strafkolonie. Dat is tot nog toe de zwaarste straf uitgedeeld aan leden van de stroming.