Oppositie in Oekraïne zet Overleg met regering stop
De Oekraïnse oppositie heeft zich dinsdag onverwachts teruggetrokken uit het overleg met regering en president over de omstreden uitslag van de presidentsverkiezingen.
Volgens een woordvoerder van oppositieleider Viktor Joesjtsjenko zouden vertrekkend president Leonid Koetsjma en de officiële winnaar van de verkiezingen Viktor Janoekovitsj tijdens de onderhandelingen opnieuw bedrog plegen.
De onderhandelingen waren het resultaat van een bemiddelingspoging eind vorige week door een aantal Europese en Russische bemiddelaars onder leiding van de Poolse president Aleksandr Kwasnievski. Mede dankzij enig ontdooien aan Koetsjma’s kant -maandag sloot hij nieuwe verkiezingen niet meer uit- was er hoop ontstaan op een vreedzame uitweg uit de al meer dan een week durende politieke crisis.
Inmiddels is in Kiev bekendgemaakt dat Koetsjma woensdag opnieuw dezelfde internationale bemiddelaars zal ontvangen in een poging de patstelling in zijn land alsnog te doorbreken. Een van hen, EU-buitenlandcoördinator Javier Solana, zal na afloop doorreizen naar Moskou om daar met de Russische president Vladimir Poetin over de situatie te overleggen.
De oppositie heeft na het afbreken van de onderhandelingen dinsdag ook aangekondigd opnieuw alle regeringsgebouwen te zullen blokkeren en de straat weer als haar belangrijkste actieterrein te zullen beschouwen. Tegelijkertijd heeft ze haar hoop gevestigd op het parlement, de Rada, die tot het houden van een nieuwe spoedzitting is opgeroepen.
Al eerder op de dag was de Rada in spoedzitting bijeengekomen om zich te buigen over een eveneens door de oppositie ingediende motie van wantrouwen tegen de regering onder leiding van premier Janoekovitsj. Volgens Joesjtsjenko heeft de regering de controle over het land verloren nu het oosten zich dreigt af te scheiden.
Maar de discussies tijdens de zitting liepen zo hoog op dat parlementsvoorzitter Volodymyr Lytvyn zich genoodzaakt zag de bijeenkomst voortijdig te beëindigen. Als reactie trachtten aanhangers van de oppositie, die zich in groten getale buiten hadden verzameld, het parlement te bestormen. Ze klommen over de hekken rondom het gebouw en trachtten door de hoofdingang naar binnen te breken. Slechts door tussenkomst van een aantal oppositieleiders kon dit worden voorkomen.
Al in de ochtend stelde de officiële winnaar van de Oekraïnse presidentsverkiezingen Viktor Janoekovitsj in een halfslachtige poging tot compromis zijn tegenstander Viktor Joesjtsjenko voor zijn premier te worden indien het hooggerechtshof Janoekovitsj zal erkennen als de rechtmatige president.
Op deze wijze zal volgens hem voorkomen kunnen worden dat Oekraïne in twee delen uiteenvalt. Bovendien zou Joesjtsjenko als premier aanzienlijke invloed krijgen, „gezien de nieuwe constitutie in het land”, zo betoogde de huidige premier in een speciale uitzending op de Oekraïnse televisie.
Mocht het hof de omstreden uitslag van de verkiezingen toch annuleren, dan is Janoekovitsj bereid in te stemmen met het houden van nieuwe presidentsverkiezingen. Maar in dat geval mogen zowel hijzelf als Joesjtsjenko zich geen kandidaat meer stellen. Joesjtsjenko liet al kort na de verklaring van zijn tegenstander weten in geen van de twee voorstellen interesse te hebben en daarom door te zullen strijden tot de overwinning.
Intussen nam het hooggerechtshof ook dinsdag nog geen besluit inzake de klacht die de oppositie heeft ingediend over verkiezingsfraude. Waarnemers spreken over grote druk die de autoriteiten op de rechters uitoefenen en verwachten de uitspraak op zijn vroegst pas over een aantal dagen.
De voorzitter van het Russische parlement Boris Gryzlov zei dinsdag slechts twee uitwegen te zien in het huidige conflict, namelijk opdeling of bloedvergieten.
President Vladimir Poetin liet echter in een telefoongesprek met de Duitse bondskanselier Gerhard Schröder weten nieuwe verkiezingen niet meer uit te sluiten en de uitslag hiervan te zullen accepteren. Eerder had Poetin als eerste buitenlands staatshoofd Janoekovitsj gefeliciteerd als nieuwe president. Slechts een handvol GOS-leiders en de Chinese president volgden hem hierin.