Vorig jaar kwamen de EU-leiders overeen voortaan het recht op EU-subsidies te koppelen aan een rechtsstaattoets, met Nederland als een van de voortrekkers van zo’n mechanisme. Polen en Hongarije stemden in op voorwaarde dat het EU-hof zich erover zou uitspreken. Ze eisen nietigverklaring van de verordening. Het mechanisme werd wel al van kracht op 1 januari maar is nog niet toegepast.

Het zogeheten conditionaliteitsregime moet voorkomen dat EU-geld bijvoorbeeld door corruptie of vriendjespolitiek in verkeerde handen komt. Dat geldt ook voor de tientallen miljarden uit het coronaherstelfonds waarop de twee lidstaten aanspraak maken. De Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de unie, heeft hun al in het voorjaar ingediende herstelplannen nog altijd niet goedgekeurd.

Polen en Hongarije liggen al geruime tijd overhoop met de commissie over de handhaving van de rechtsstaat. Zo heeft Brussel grote zorgen over de onafhankelijkheid van de Poolse rechters en over het gevaar van corruptie, belangenverstrengeling en misstanden met aanbestedingen in Hongarije.

Volgens de advocaat-generaal is het mechanisme „vastgesteld op basis van een juiste rechtsgrondslag” en is het in overeenstemming met het rechtszekerheidsbeginsel. Hij adviseert het hof dan ook het beroep van Polen en Hongarije te verwerpen.