George van Popta, emeritus predikant binnen de CanRC, vertelt aan de hand van brieven, preken, documenten en persoonlijke herinneringen het leven van zijn vader, met aandacht voor het ontstaan van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt in 1944, de studietijd aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en –na de Vrijmaking– bij dr. K. Schilder in Kampen, de emigratie naar Canada en de opbouw van het kerkelijk leven daar. Aan het boek is een aantal teksten van Jules Taco van Popta toegevoegd, bijvoorbeeld over vakbonden (hij was tegen) en ruimtevaart (vóór) en een preek over 1 Thessalonicenzen 5:1-11.

De schrijver geeft daarmee een goed beeld van het bewogen leven van Jules Taco van Popta, al blijkt het soms lastig om als zoon kritisch bepaalde gebeurtenissen te beschouwen. Het leven van zijn vader laat in ieder geval zien voor welke vragen de jonge immigrantenkerken stonden – en hoe ze die probeerden op te lossen. Dat zal herkenbaar zijn voor andere Nederlanders die naar Canada en de Verenigde Staten emigreerden.

Treinreizen

Een „man van het eerste uur” was Van Popta zeker. Op 1 juli 1951 deed hij intrede als predikant van de gemeente in het Canadese Edmonton, na eerst de gereformeerde kerk vrijgemaakt in het Groningse Mussel te hebben gediend. Ouderling Arie de Leeuw –ze kenden elkaar nog uit Santpoort en IJmuiden, waar Van Popta opgroeide– las een preek van de nu 100-jarige ds. Pieter van Gurp.

De CanRC begonnen met één gemeente in Lethbridge, geïnstitueerd op 16 april 1950. De vrijgemaakt gereformeerde Nederlanders konden geen aansluiting vinden bij de bestaande migrantenkerken in Canada vanwege leergeschillen en de bestaande banden met de Gereformeerde Kerken in Nederland. Zij hadden zich juist in 1944 van deze kerk ‘vrijgemaakt’ vanwege de visie op doop en wedergeboorte en de rol van de generale synode daarin.

Dus moest in het nieuwe thuisland het hele kerkelijke leven vanaf de grond worden opgebouwd. Jules Taco van Popta –hij liet zijn naam Jelle veranderen in Jules toen hij in 1961 Canadees staatsburger werd– speelde daarin een belangrijke rol. Soms was hij wekenlang van huis, reizend per trein door West-Canada, om gemeenten te bezoeken, mensen te bemoedigen en het Woord en de sacramenten te bedienen. Van Popta was in 1954 de eerste voorzitter van de generale synode van de CanRC.

Burn-out

De vele werkzaamheden, maar ook de verscheidenheid en conflicten binnen de jonge kerken, leidden in 1960 tot een burn-out. Van Popta moest het noodgedwongen wat rustiger aan gaan doen. In 1966 werd hij predikant in Cloverdale, in British Columbia.

De synode benoemde hem in 1968 tot hoogleraar systematische theologie aan de predikantenopleiding van de Canadian Reformed Churches. Hij heeft deze leerstoel nooit bekleed. Jules Taco van Popta overleed op 30 november 1968 aan de gevolgen van een galblaasoperatie. Ouderling Jacob Vanderhorst las die zondag een preek van Van Popta uit 1966, over 1 Thessalonicenzen 5:1-11. „Zoals in al zijn preken”, schrijft George van Popta, „spoorde hij de gemeente aan om te kijken naar de Heere Jezus Christus als de enige grote Redder en te leven in de verwachting van de komst van de Heere der heerlijkheid.”

De Canadian Reformed Churches –in de naam staan inmiddels ook de woorden ”and American”– tellen nu 66 gemeenten in Canada en de Verenigde Staten, met ongeveer 20.000 leden. In 2019 kwam de relatie met de moederkerk tot een einde, vooral vanwege de keuze van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt om vrouwen in het ambt te bevestigen.

Man of the first hour. A son’s story. Jules Taco van Popta (1916-1968), George van Popta; uitg. Reformed Perspective Press; 228 blz.; € 23,99