Crisisexperts kritisch: Rutte en De Jonge spreken elkaar tegen

Duiken we een kille, donkere winter in? Nu de besmettingscijfers hard oplopen, houdt die vraag menigeen bezig. Hoe kritiek is de situatie in de volstromende ziekenhuizen? Opvallend is dat afgelopen dagen daarover uiteenlopende geluiden klonken. OMT-leden Diederik Gommers en Marc Bonten vrezen dat de situatie snel uit de hand loopt. Minister Hugo de Jonge en de landelijke beddenbaas Ernst Kuipers slaan een minder bezorgde toon aan. De bewindsman zei maandag dat we nog „heel ver” bij een code zwart in de ziekenhuizen vandaan zijn. In zo’n duister scenario moeten er patiënten worden geweigerd. De Raad van State waarschuwde dinsdag dat het kabinet niet steeds coronaregels moet loslaten om ze daarna weer in te voeren. Een dergelijk „jojo-effect” leidt tot verwarring bij burgers, waardoor ze zich minder goed aan de regels houden. ## Twijfels Uiteenlopende verhalen dus van beeldbepalende ‘coronakopstukken’. Ziet de burger door de bomen het bos nog wel? Prof. Arjen Boin, hoogleraar publieke instituties en openbaar bestuur, heeft daar ernstige twijfels over. „Door al die verschillende opvattingen is er voor burgers geen touw meer aan vast te knopen.” Veelzeggend vindt Boin een optreden van de Nijmeegse burgemeester Hubert Bruls, voorzitter van het Veiligheidsberaad, zondag in tv-programma Buitenhof. „Hij zei dat Nederland dreigt af te koersen op een lockdown in de winter. Viroloog Marion Koopmans, lid van het OMT, zat naast Bruls. Maar ze zei niets. Dat soort beelden versterken de onzekerheid bij de burgers.” Boin zegt zich er al anderhalf jaar aan te „ergeren” dat allerlei adviseurs van de regering, zoals Diederik Gommers, opdraven in talkshows. En dat ze dan in het openbaar verschillend oordelen over de aanpak van de coronacrisis. „Dat adviseurs niet eenduidig zijn, is in tijden van crisis niet zo vreemd. Het is zelfs gezond. Maar houd die uiteenlopende opvattingen binnenskamers, leg ze alleen het kabinet voor. Burgers weten nu niet meer waar ze aan toe zijn. ’s Avonds zegt de ene OMT’er iets in een talkshow, de volgende morgen houdt een andere OMT’er weer een ander verhaal op tv.” ## Woordkloverij Boin oordeelt hard over het optreden van zorgminister Hugo de Jonge. „Ik geloof die man niet meer. Hij is al zo vaak teruggekomen op iets wat hij eerder zei. Eerst zou de coronapas er niet komen, later kwam hij er toch. Eerst zou er geen vaccinatieplicht komen, nu weer wel.” Maar burgers in Nederland hoeven zich toch niet te laten inenten? „Dat vind ik woordkloverij. Ik zie het voorgenomen 2G-systeem als een verkapte vorm van vaccinatieplicht.” :::inline_article 1::: Van de gezamenlijke optredens van Rutte en De Jonge tijdens persconferenties heeft Boin geen hoge pet op. „Het grote probleem is dat ze hun gezag hebben verloren. Rutte presteert ondermaats, hij is vaak buiten beeld. Als de premier het volk toespreekt, is zijn boodschap niet afgestemd met het verhaal van De Jonge. In een recente persconferentie zei Rutte dat we samen het coronaprobleem te lijf moeten gaan. Ik vond dat een goed verhaal. Een paar minuten later vertelde De Jonge echter weer iets heel anders. Hij zag de ongevaccineerden als het probleem. Al die verschillende boodschappen leiden tot verwarring onder burgers.” ## Voorzichtigheid Rutte en De Jonge hadden er verstandig aan gedaan om afgelopen zomer Nederlanders tot meer voorzichtigheid te manen, vindt Boin. „Bijvoorbeeld door burgers voor te houden dat het verstandig zou zijn om voorlopig een mondkapje in de supermarkt te blijven dragen. De afgelopen maanden leek het er echter op dat een hedonistische levensstijl moest worden verdedigd. Het is zielig als we in Nederland veel belang hechten aan de vraag: Houden we de vrijheid om ons na middernacht in de kroeg te kunnen volgooien?” Het kabinet was te stellig over het effect van vaccinatie, vindt Boin. „De boodschap was een paar maanden geleden: „U bent ingeënt, dus het is klaar.” Maar dat verhaal bleek een misrekening, een onfortuinlijk sprookje te zijn. Vaccins helpen zeker, inenting is een grote stap voorwaarts. Maar daarmee zijn we de crisis nog niet te boven. Inmiddels zijn we afgedaald in een wereld waarin we niet willen wezen. Een wereld waarin het kabinet heel onfortuinlijke keuzes zal moeten maken. Laat je de crisis dooretteren of grijp je hard in? De beslissing is aan politiek Den Haag.” Valt het ook niet de burgers te verwijten dat de coronacrisis nog steeds voort raast? Zij houden zich toch lang niet allemaal aan de coronaregels? „Tijdens de eerste golf aan het begin van de pandemie bleken we met z’n allen heel goed in staat te zijn om ingrijpende regels na te leven. Van het grootste belang is dat de overheid de burgers weet te overtuigen van het nut en de noodzaak van regels. Als de overheid daarin slaagt, kunnen we met z’n allen best gezagsgetrouw zijn.” ## Spoorboekjes Ook dr. Menno van Duin, lector crisisbeheersing aan het Instituut Fysieke Veiligheid, kraakt harde noten over de wijze waarop het kabinet de crisis aanpakt. „Kennelijk onderschat de regering iedere keer de grilligheid van het coronavirus. Telkens bleken door het kabinet uitgestippelde spoorboekjes niet te kloppen en steeds weer was er te veel optimisme. Denk aan het gedoe met dansen met Jansen.” Rutte en de zijnen doen er wijs aan „enige deemoed” uit te stralen, vindt Van Duin. „De regering moet de dilemma’s waarmee ze worstelt explicieter benoemen. Doe dat eens niet via de bekende setting van de persconferenties. Rutte en De Jonge zouden zich in een huiskamerachtige tv-setting moeten laten zien. Toon meer menselijkheid in plaats van stevigheid. Straal als regering meer uit: We zijn er voor jullie. We staan niet boven, maar naast jullie.” Is enig mededogen met de regeringsploeg in deze crisistijd geboden? „Je bent nu als minister van Volksgezondheid inderdaad werkelijk niet te benijden.”.

Crisisexperts kritisch: Rutte en De Jonge spreken elkaar tegen

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?