Dit verklaarde hij maandag na afloop van overleg met de officiële winnaar van de verkiezingen en huidig premier van Oekraïne Viktor Janoekovitsj en een aantal gouverneurs van de pro-Russische oosterse regio’s van het land.

„Als we echt de vrede willen behouden en de legitieme democratische samenleving willen opbouwen waarover we zo vaak praten, laten we dan nieuwe verkiezingen houden”, zei Koetsjma tegen journalisten in zijn residentie buiten Kiev.

Het is voor het eerst in de al meer dan een week durende politieke crisis dat de huidige machthebbers zich openlijk hebben uitgesproken voor de mogelijkheid van nieuwe presidentsverkiezingen. Tot nu toe zagen ze hier geen enkele aanleiding voor, aangezien de centrale kiezerscommissie de verkiezingen geldig had verklaard en een winnaar had aangewezen.

Beschuldigingen van de Oekraïense oppositie en westerse waarnemers dat er op grote schaal verkiezingsfraude ten gunste van Koetsjma-kandidaat Janoekovitsj is gepleegd, wezen ze tot nu toe als laster van de hand. Voor de oppositie vormden ze daarentegen de directe aanleiding om massaal de straat op te gaan voor het voeren van protestacties en om annulering van de verkiezingsuitslag te eisen.

Oppositiekandidaat Viktor Joesjtsjenko had afgelopen weekeinde al opgeroepen de presidentsverkiezingen opnieuw te organiseren, en wel op 12 december. De formele verliezer maar beoogde winnaar van de verkiezingen zag zich daarbij gesteund door het parlement, de Rada, dat zaterdag de uitslag van de presidentsverkiezingen ongeldig heeft verklaard.

Ook Janoekovitsj zelf lijkt niet meer zo overtuigd te zijn van de legitimiteit van zijn overwinning. Tijdens een televisie-uitzending maandag liet hij doorschemeren te kunnen instemmen met nieuwe verkiezingen in een aantal regio’s indien bewezen wordt dat daar inderdaad verkiezingsfraude is gepleegd.

De huidige premier speelde met zijn uitspraak in op de mogelijkheid dat het Oekraïense hooggerechtshof de klacht van de oppositie over grootschalige verkiezingsfraude zal erkennen. Het hof kwam gisteren voor het eerst in Kiev bijeen om zich over de klacht te buigen, terwijl er buiten op de straten weer vele tienduizenden in oranje geklede pro-Joesjtsjenko-demonstranten te vinden waren. Ook waren er op kleinere schaal pro-Janoekovitsj-aanhangers te vinden.

Maandag was er ook voor het eerst sinds de frauduleus verlopen presidentsverkiezingen vorige week zondag sprake van serieuze onenigheid tussen de vertrekkende maar nog altijd aan de macht zijnde president Leonid Koetsjma en zijn zelf gekozen opvolger Viktor Janoekovitsj.

Koetsjma had maandag zowel Janoekovitsj als de gouverneurs van de rebellerende oostelijke en zuidelijke regio’s bijeengeroepen in zijn residentie Kontsja-Zaspa net buiten Kiev. Naast de nodige kritiek aan het adres van de oppositie had hij ook kritische vragen voor Janoekovitsj en de aan hem loyale pro-Russische gouverneurs.

Feitelijk sprak hij zijn afkeuring uit over hun verklaringen het afgelopen weekeinde om zich te willen afscheiden en een nieuwe federale staat te willen vormen indien oppositiekandidaat Viktor Joesjtsjenko alsnog tot president zal worden uitgeroepen.

In zelfs op de Russische televisie uitgezonden fragmenten valt te zien hoe Koetjsma de gouverneurs vraagt of ze zich wel realiseren welk gevaar hun oproepen inhouden voor de eenheid van het land. „Elke vorm van opdeling van Oekraïne is volledig onacceptabel”, aldus zijn repliek.

Hoewel Janoekovitsj formeel niet zijn steun heeft uitgesproken voor de afscheidingsplannen, is het een publiek geheim dat hij er bij is betrokken. Zo was hij persoonlijk aanwezig bij de bewuste bijeenkomst van regionale leiders in de in de mijnstreek Donbas gelegen stad Severodonetsk zondag waar de autonomieplannen bekend werden gemaakt.

Bovendien is zijn belangrijkste machtscentrum, Donetsk, ook de eerste regio die hiertoe daadwerkelijk een referendum heeft uitgeroepen, en wel al op 5 december. Volgens de oppositie voelt Janoekovitsj aan dat hij aan de verliezende hand is en ziet hij separatisme als een middel om zijn wankelende machtspositie te kunnen redden.

Ook de actieve en partijdige deelname van Moskouse politici aan deze bijeenkomst -onder wie de Moskouse burgemeester Joeri Loezjkov- wordt door het Oekraïense politieke establishment niet in dank afgenomen.

Sommigen spreken van het bewust aanzetten tot etnische tegenstellingen door de Russische politici. Bronnen binnen het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken zeggen dat er zelfs wordt overwogen Loezjkov tot persona non grata te verklaren.

Dat Koetsjma de eenheid van Oekraïne belangrijker acht dan het lot van zijn kroonprins Janoekovitsj blijkt ook uit de uitspraak van zijn minister van Defensie, Oleksandr Koezmoek, maandag dat de „territoriale integriteit van het land te allen tijde intact moet blijven, welke binnenlandse veranderingen er ook zullen plaatshebben.”

Ook op andere niveaus ziet Janoekovitsj langzaam maar zeker de steun voor zijn positie afbrokkelen. Zo nam maandag zijn persoonlijke verkiezingscampagneleider Serhiy Tyhypko ontslag. De leider van de partij Troedova Oekraïina zei politiek niet langer meer achter de premier te staan.

Dat is opvallend, omdat hij aanvankelijk nog het besluit van de kiescommissie om Janoekovitsj tot winnaar van de presidentsverkiezingen uit te roepen toejuichte. Hij nam tegelijkertijd ontslag als president van de Oekraïense Centrale Bank, een functie die hij feitelijk al sinds de zomer niet meer uitoefende vanwege zijn activiteiten als campagneleider voor Janoekovitsj.

Janoekovitsj heeft intussen Nederland als huidig voorzitter van de Europese Unie om hulp gevraagd. De eerste minister wil dat Den Haag de oppositie oproept „werkelijke onderhandelingen” te beginnen om de politieke crisis te bezweren.