Het blijft een raar fenomeen dat we ons gedrag pas gaan aanpassen wanneer in de tweede golf de ziekenhuisopnames gaan stijgen, of pas wanneer de ministers Rutte en De Jonge in de zoveelste persconferentie zeggen dat het moet. We zijn hardleerse burgers die pas gaan luisteren wanneer het echt niet anders meer kan. Al krijgen we de stijgende besmettingen keer op keer als voortekenen gepresenteerd, we weigeren te aanvaarden dat de ernstige gevolgen er onvermijdelijk op volgen. Als kerkgangers zijn we gewaarschuwd om voortekenen niet te negeren (bijvoorbeeld Matth. 16:2 en 3). Maar de vraag is of we er al veel van geleerd hebben.

Wat in de aandacht tijdens acute opvlammingen van de coronapandemie een beetje achterwege blijft, is de aandacht voor de vierde golf. Een groot aantal mensen die besmet zijn geweest met het coronavirus krijgt te maken met langdurige restverschijnselen. De website van het Longfonds (coronaplein.nu) is inmiddels door meer dan 2 miljoen unieke bezoekers bekeken. Zij zoeken naar informatie over: hoe krijg ik hulp van een fysiotherapeut, een logopedist of ergotherapeut? Hoe kan ik zelf iets doen aan die maandenlange vermoeidheidsklachten? Hoe kan de bedrijfsarts mij helpen? Hoe wordt mijn salaris gekort wanneer ik al een jaar mijn werk niet meer kan doen? Werkelijk honderdduizenden mensen kampen met langdurige restverschijnselen en arbeidsongeschiktheid. Zeker in de zorg kent iedereen wel collega’s die soms al meer dan een jaar niet meer in staat zijn om hun dagelijks werk te doen. Dat maakt ook dat we als samenleving de tweede golf van ziekenhuisopnames steeds minder goed kunnen opvangen.

Er is nog niet zo heel veel bekend over wie er te maken krijgt met langdurige klachten na een corona-infectie. Natuurlijk moeten mensen na een ernstige ziekteperiode op de intensive care langdurig revalideren. Maar ook mensen met milde coronaklachten ontwikkelen soms langdurige restverschijnselen. Op coronaplein.nu wisselen ze ervaringen uit en die zijn indrukwekkend.

Grofweg lijken er zeker drie groepen te onderscheiden onder de mensen met langdurige klachten en restverschijnselen na een corona-infectie. In de eerste plaats mensen die voorafgaand aan de ziekte al lichamelijke klachten hadden. Mensen met suikerziekte, long- of hartklachten herstellen soms minder snel na een infectie. Hun onderliggende klachten verergeren door corona en het kan maanden duren voordat ze weer een beetje de oude zijn. De tweede groep met langdurige restverschijnselen zijn mensen die vóór de infectie psychisch al op het randje liepen. Mensen die om allerlei redenen psychisch kwetsbaar waren, kunnen van corona net dat zetje krijgen om echt langdurig burn-out te raken. Er was al weinig energie, en na de corona-infectie zijn alle reserves volledig uitgeput en valt het kaartenhuis in elkaar. Allerlei zorgverleners en sociale instanties hebben de handen eraan vol om hier hulp te bieden. Ook voor achterblijvende gezonde collega’s is dat ingewikkeld, want het gevoel dat deze mensen ‘zich aanstellen’ ligt snel op de loer. Zeker wanneer je zelf steeds meer werkdruk gaat ervaren, is het gevoel van irritatie snel geboren.

Een derde groep onder de mensen met langdurige klachten zijn de ”stoere doeners”. „Ik ben sterk, ik ben gezond, mij kan niets overkomen, corona is een griepje en na een infectie ren ik gewoon net zo hard door als altijd.” Voor hen blijkt de gedachte ”het valt allemaal reuze mee” soms juist vies tegen te vallen.

Inmiddels gaan we geleidelijk aan het derde jaar van de corona-epidemie binnen en het effect van de vierde golf op onze samenleving wordt steeds groter. Uitputting, overbelasting, onbegrip, irritaties en frustraties, we merken het overal om ons heen. Zeker binnen de kerk zijn we geroepen de voor­tekenen niet te negeren en ons maximaal in te spannen om steeds besmettingen en nieuwe eerste golven te voorkomen. Maar ook om de ”tekenen der tijden” die onder dit alles liggen te onderscheiden.

De auteur is hoogleraar kinderlongziekten.