Niet gescreend; wel vertrouwensfunctie
Het komt geregeld voor dat werknemers op een vertrouwelijke functie terechtkomen, nog voordat het verplichte veiligheidsonderzoek naar hen is afgerond. Het lukt de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) dan niet binnen de wettelijke termijn van acht weken de noodzakelijke verklaring van geen bezwaar af te geven.
Deze gang van zaken is strafbaar en de nationale veiligheid kan erdoor in gevaar komen. Dat staat in een rapportage over de Wet Veiligheidsonderzoek (WVO) die minister Remkes van Binnenlandse Zaken maandag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. De WVO is in 1997 in werking getreden waarbij afgesproken is dat na enkele jaren de uitvoerbaarheid werd onderzocht. Het gaat onder meer om vertrouwensfuncties bij ministeries, overheden, politie en Schiphol.
De overschrijding van de acht weken wordt gezien als een groot probleem. De huidige wet staat niet toe de termijn te verlengen, ook niet als daar goede redenen voor zijn. Bezwaar tegen de overschrijding is mogelijk maar meestal komt in de bezwaarfase de afgifte of de weigering van een verklaring.
Oorzaak van de vertraging kan zijn dat de diensten niet op tijd de gegevens kunnen achterhalen, omdat bijvoorbeeld de referenten of informanten moeilijk bereikbaar zijn. Soms moet men lang wachten op informatie van buitenlandse opsporingsdiensten. Ook is het aantal aanvragen voor screenings de laatste jaren meer gestegen dan de AIVD aankan, ondanks de capaciteitsuitbreiding.
Werkgevers hebben weinig begrip voor de termijnoverschrijding en stellen de betrokkene soms alvast aan, al dan niet onder voorbehoud. De AIVD kan aangifte doen van deze overtreding, maar dat is nog nooit gebeurd. De dienst heeft wel enkele keren de overtredingen bij de departementen aan de orde gesteld.
De onderzoekers stellen onder meer voor om de acht weken in bepaalde gevallen te kunnen overschrijden. Als de nieuwe termijn dan nog niet wordt gehaald dan wordt de verklaring van geen bezwaar automatisch geweigerd. Ook moet bekeken worden hoe de doorlooptijd van screenings korter kan.