Ellendige situaties rond arbeidsmigranten zonder onderdak? Die zijn er niet, zeggen zes gemeenten in de Biblebelt. Althans, niet op de manier zoals de problemen zich onlangs in Tiel voordeden. Daar ontruimde de gemeente volgens De Gelderlander op 21 oktober een illegaal tentenkamp van gastarbeiders langs de A15. Het verhaal zoals dat in het nieuws kwam, was „een beetje opgeklopt”, vindt Nees van Wolfswinkel, SGP-wethouder van onder meer Volkshuisvesting in de naburige gemeente Neder-Betuwe. „Er bivakkeerden een paar mensen daar langs de snelweg.”

Naast Neder-Betuwe geven Kapelle, Zaltbommel, Bunschoten, Goeree-Overflakkee en Hoeksche Waard aan geen moeilijkheden te ervaren bij de huisvesting van arbeidsmigranten. Eén gemeente, Ede, laat weten geen zicht te hebben op het onderdak van gastarbeiders.

Maar wat de een niet als problematisch ziet, of zelfs als beleid voert, daar wil de ander vanaf. Zo blijken in elk geval in Neder-Betuwe, Kapelle, Bunschoten, Zaltbommel en Goeree-Overflakkee werknemers gehuisvest te zijn door hun baas. Voorzitter Thönissen van de VHA schaart dat onder de moeilijkheden die er zijn. „Het leidt tot uitbuiting en slechte werkomstandigheden.”

Want het maakt een werknemer afhankelijk van de werkgever. Althans, dat constateert het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten. Dat kwam onder leiding van voormalig fractievoorzitter van de SP Emile Roemer in oktober 2020 met een advies over de huisvesting van arbeidsmigranten. In het advies staat dat het huur- en arbeidscontract losgekoppeld moeten worden, om afhankelijkheid van de werkgever tegen te gaan.

Vakantieparken

Ook de opvang van gastarbeiders in vakantieparken hekelt Thönissen. „Grijze capaciteit” noemt hij dat. „Die woonruimte is niet bedoeld voor huisvesting, maar wordt er wel voor gebruikt. Dat levert nieuwe problemen op, zoals vakantiegangers die niet naast arbeidsmigranten willen verblijven.”

De mate waarin gemeenten bezig zijn met het dossier, of er beleid op hebben, verschilt. Zo heeft Neder-Betuwe een beleidsplan opgesteld voor de huisvesting van arbeidsmigranten tussen 2020 en 2022. Daarin erkennen de opstellers van het plan dat een koppeling tussen werk en onderdak afhankelijk maakt van de werkgever. Het gebeuren wordt echter niet bestempeld als onwenselijk. Wel gelden er extra regels voor werkgevers die tegelijk verhuurders zijn. Zo moeten zij ex-werknemers een „redelijke termijn” bieden om andere woonruimte te vinden.

Hoeksche Waard doet momenteel onderzoek naar het aantal arbeidsmigranten in de gemeente, om beleid te kunnen maken op het dossier. Bunschoten heeft net als Neder-Betuwe met werkgevers die ook verhuurders zijn afgesproken dat ze ontslagen werknemers de tijd geven om nieuwe woonruimte te zoeken. „Af en toe komt desondanks toch voor dat er sprake is van een dakloze arbeidsmigrant”, zegt een woordvoerder. „Wij proberen de persoon dan te helpen door hem in contact te brengen met hulpverleners of de daklozenopvang.”

Ondergeschoven kindje

Wethouder Van Wolfswinkel van Neder-Betuwe is voorzitter van een regionale vergadering met acht gemeenten, waaronder ook Zaltbommel, die de opvang van arbeidsmigranten regelmatig bespreekt. „We kwamen al maandelijks bijeen om over volkshuisvestingsproblematiek te praten, maar onderdak voor gastarbeiders werd daarbij een ondergeschoven kindje. Bovendien willen we voorkomen dat heel veel arbeidsmigranten op dezelfde plek wonen, terwijl ze daar lang niet allemaal werken. Daarom vergaderen we daar nu apart over.”

Neder-Betuwe zit bovenop het dossier, zegt Van Wolfswinkel. „Het is weleens gebeurd dat een arbeidsmigrant met -5 graden op een luchtbed in een tuinhuis sliep. Dat soort situaties pakken we gelijk aan, door vervangende ruimte te zoeken voor zo iemand.”