„Aan de Toeslagenaffaire hebben we gezien hoe mensen in de knel kunnen komen. Dit wetsvoorstel gaat verder”, stelt voorzitter Aleid Wolfsen. Hij noemt ook de Fraude Signalering Voorziening (FSV), de zwarte lijst van de Belastingdienst, als voorbeeld uit het verleden.

Het plan staat in de voorgestelde Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden (WGS). Zo’n samenwerkingsverband is bijvoorbeeld het Regionaal Informatie en Expertise Centrum (RIEC) waarbij gemeenten, politie, Openbaar Ministerie, Belastingdienst, de Immigratie- en Naturalisatiedienst en anderen zijn aangesloten. Het RIEC zou met de nieuwe wet gegevens kunnen delen met andere verbanden en bijvoorbeeld met banken.

„Dit wetsvoorstel maakt het mogelijk dat nog veel meer instanties persoonsgegevens met elkaar delen, zonder dat er duidelijk iets aan de hand is. En niet alleen overheidsinstanties, ook private partijen. Hier ligt het risico van massasurveillance op de loer”, vindt Wolfsen.

Hij zegt dat er niet duidelijk is vastgelegd wanneer gegevens mogen worden verzameld, wie toegang krijgen tot die informatie en waarom dat nodig is. Zo zou het RIEC informatie over iemands seksuele geaardheid mogen delen. De regering zou de lijst van deelnemers bovendien naar eigen inzicht kunnen uitbreiden, buiten de Tweede en Eerste Kamer om.

Het plan zet volgens Wolfsen „de deur wagenwijd open voor een onbegrensde surveillance door een onbegrensde hoeveelheid partijen”.

De Tweede Kamer heeft het wetsvoorstel al goedgekeurd. Het ligt nu bij de Eerste Kamer, die de Autoriteit Persoonsgegevens om advies vroeg. De toezichthouder adviseert de Senaat om het wetsvoorstel niet aan te nemen.