Lachend en druk gebarend kijkt Mark Zuckerberg in de camera. Althans, zo lijkt het. Want met z’n gladde huid en korte gladde kapsel lijkt de CEO van Facebook –sorry, Meta– meer op een Barbiepop. Hoe kan het ook anders, dit is niet de echte Zuckerberg maar z’n digitale evenknie –in zijn nopjes in zijn zelf gecreëerde wereld.

Metaverse, wat is dat?

Een samentrekking van meta-universum: een schier oneindig geheel van aan elkaar gekoppelde virtuele ruimtes. Mensen gaan in de toekomst op grote schaal online via virtual reality (VR, virtuele werkelijkheid) en augmented reality (AR, aangevulde werkelijkheid), is de verwachting.

VR en AR, hoe werkt dat?

Bij VR zie je via een speciale bril beelden die je het gevoel geven dat je ergens anders bent. Het lijkt bijvoorbeeld of je in een vliegtuig boven een oerwoud zweeft. De mogelijkheden zijn legio.

Bij AR worden dingen driedimensionaal geprojecteerd in de ‘echte’ wereld. Denk aan een nieuw bankstel dat je misschien wilt kopen. Je klikt het aan in de digitale catalogus, kijkt via je tablet of smartphone je kamer rond en ziet meteen op welk plekje de bank leuk staat. Je kunt er zelfs omheen lopen.

Hoe kom je de metaverse binnen?

Een gewoon beeldscherm verdwijnt en daar komt een VR-bril of slimme lens voor terug. Er wordt ook gewerkt aan implantaten in de hersenen. Mensen zullen via deze apparatuur werken maar ook ontspannen in virtuele ruimtes die met elkaar en met de ‘echte’ werkelijkheid verbonden zijn. Shoppen doe je digitaal, terwijl je het gevoel hebt dat je in de winkel rondloopt. Een simpel telefoontje beleef je heel anders dan nu: je ziet de ander gewoon tegenover je zitten terwijl je in gesprek bent.

Welke voordelen biedt zo’n metaverse?

Vele, volgens Zuckerberg. Hij liet vorige week tijdens Facebook Connect 2021 –de jaarlijkse conferentie voor ontwikkelaars– zien hoe hij rondloopt in een omgeving die idealistischer en mooier is dan de geschapen wereld. Je zou er straks nieuwe schoenen kunnen bestellen in de virtuele schoenenwinkel, een film kunnen kijken op de digitale muur in je digitale omgeving, of met iemand aan de andere kant van de wereld kunnen praten alsof hij naast je zit.

Kortom, je projecteert jezelf in steeds wisselende omgevingen zonder dat je er ook maar een stap voor hoeft te lopen.

Moet je dat willen?

Bedrijven staan na de eerste aankondigingen nog niet direct te trappelen, maar als het digitale universum aanslaat, leidt dat ongetwijfeld tot een flinke economische impuls. Het gemak en de ‘verbinding’ kunnen immers heel drempelverlagend werken.

Maar de nadelen blijven onbenoemd. De mens is namelijk niet primair een digitaal wezen: virtual reality (VR) en augmented reality (AR) zijn pas iets van de afgelopen decennia. Veel mensen hebben behoefte aan gewoon contact, aan fysieke beweging en aan onderlinge ontmoetingen.

Daar komt nog bij dat zo’n digitale wereld vervreemdend kan werken: op het ene moment sta je met een vriend bij de digitale schoenmaker, op het volgende moment bevinden jullie je lichtjaren bij elkaar vandaan. En in een digitale wereld is alles praktisch volmaakt, maar buiten de VR-bril heerst de gebrokenheid.

Hoe haalbaar is de metaverse?

Waar een wil is, is een weg. En waar geld is, ook. In Meta komen die twee samen: Zuckerbergs bedrijf heeft ambitieuze plannen, geld en technologische kennis. Dat biedt dus kansen. Al staat of valt zo’n idee natuurlijk met de mate waarin consumenten het omarmen.

Wat voor de wilde plannen pleit, is dat Zuckerberg niet de enige is. Ook Epic Games, een toonaangevende game-ontwikkelaar, speelt al langer met vergelijkbare plannen.

De coronapandemie liet burgers al een beetje ruiken aan het concept. Games waarin een digitale wereld een grote rol speelden, zoals Fortnite en Roblox, gooiden hoge ogen. Er werden zelfs concerten gegeven in de digitale werelden, waardoor ze een beetje versmolten met de echte wereld.

Wie is de baas in de metaverse?

Op papier niemand, net zoals het internet eigenlijk van niemand zou moeten zijn. Zuckerberg benadrukt hoe iedereen in de metaverse gelijkwaardige toegang moet krijgen. Maar ondertussen is deze metaverse wel een idee van Facebook. Dus achter de schermen trekt er toch iemand aan de touwtjes –meer en anders dan bij het internet het geval is.