In zijn toespraak op de zogeheten COP26 ging Rutte in op de overstromingen in Limburg, België en Duitsland van afgelopen zomer. Die noemde hij „een triest voorbeeld dat de realiteit van vandaag illustreert”. Rutte vertelde hoe hij het hoge water in de Maas vanaf een dijk bekeek. „Een angstaanjagend gezicht.” De wereld moet volgens Rutte „actie, actie, actie” ondernemen om te voorkomen dat de opwarming uitkomt boven de 1,5 graad.

Verder benadrukte hij het belang van adaptatie, aanpassing aan een veranderend klimaat. Eerder op de dag sprak de premier andere regeringsleiders, onder meer van Australië, Bangladesh en Egypte, dat volgend jaar gastland is van de klimaatconferentie.

Rutte is nu elf jaar premier. Hij zegt dat tijdens de formatie van zijn vierde kabinet „zeer ambitieuze plannen” worden besproken op klimaatgebied. Op de vraag of zijn kabinetten niet eerder hun ambities hadden moeten verhogen, antwoordt hij dat het „heel belangrijk is dat je dat collectief doet”. Dat betekent: in EU-verband. „Ik heb nooit geloofd dat je in je eentje als Nederland extreme ambities moet hebben. Dan verdwijnen hier de banen en gaat de vervuiling gewoon door.” Zo bereik je niets, redeneert hij. „Ik wil dat de vervuilende industrie, met bedrijven als Shell, Dow, Sabic, Yara en Tata Steel, in Nederland blijft. Maar ze moeten wel schoon worden.”

De demissionair premier is naar eigen zeggen gaan inzien dat duurzaamheid „een enorm economisch potentieel” heeft. Met andere woorden: er valt geld mee te verdienen.

Dat Rutte tegenwoordig wel grote stappen voor zich ziet, heeft er onder meer mee te maken dat duurzame technologieën zoals groene waterstof nu verder zijn ontwikkeld. Ook wijst hij op het „gelijke speelveld” dat binnen de Europese Unie is ontstaan. Heel de EU moet haar CO2-uitstoot verminderen, met als einddoel klimaatneutraliteit in 2050. In 2030, moet de uitstoot met 55 procent zijn verminderd.

Nederland ligt nog niet op schema. „Het is nog niet goed genoeg, maar het gat wordt kleiner, we zijn het aan het dichten”, zegt de premier daarover.

Op de COP26 was Rutte vooral onder de indruk van de toespraak van bioloog en tv-maker David Attenborough. „Heel indrukwekkend. De man is natuurlijk een autoriteit. Hij liet met een simpel grafiekje zien hoe snel het de afgelopen honderd jaar is gegaan en hoe belangrijk het is dat we dat terugdringen.” Volgens Rutte sprak Attenborough met meer autoriteit dan „wie ook van de sprekers vandaag”. Warme woorden had de premier ook voor jonge activisten als Greta Thunberg. „Ik ben echt onder de indruk van wat zij doet en van hoe zij dit onderwerp op de agenda zet”, zei hij, al deelt hij niet al haar standpunten.