Rutte hoopt na ‘serene’ avond op inkeer Polen
De EU-leiders hebben op een top in Brussel in een „serene sfeer” de Poolse premier aangesproken op de aantasting van de Poolse rechtspraak en het gezag van het EU-recht. Premier Mark Rutte drong aan op strafmaatregelen, maar met name ‘de grote drie’, Duitsland, Frankrijk en Italië, bepleitten om vooral het gesprek voort te zetten. De Poolse premier gaf nog geen krimp, maar Rutte hoopt en denkt dat de „stevige” kritiek van de „overgrote meerderheid” hem toch aan het denken zet.
De Poolse premier Mateusz Morawiecki dreef de ruzie met Brussel over de rechtsstaat de afgelopen dagen op de spits. Rutte en enkele collega’s togen naar Brussel met het voornemen om stevige stappen tegen Polen te vragen.
Maar in aanloop naar de top predikte onder meer bondskanselier Angela Merkel al kalmte en was het zelfs even de vraag of de leiders zich überhaupt over de kwestie zouden buigen. De discussie bleek toch onontkoombaar, maar ook Rutte koos een rustige toon. Uit de felle botsing met de Hongaarse premier Orbán in juni trok hij de les dat al te grote woorden de ander ook in de kaart kunnen spelen.
Toch heeft de „overweldigende meerderheid” van de leiders grote zorgen uitgesproken, zegt Rutte. Duidelijk en krachtig genoeg voor de Europese Commissie om de „noodzakelijke maatregelen” tegen Polen nu te gaan nemen, meent hij. Nederland wil onder meer dat de commissie de 36 miljard euro uit het coronaherstelfonds die Polen heeft gevraagd voorlopig vasthoudt en hoopt ook dat zij haar andere wapens inzet.
Maar de EU-leiders kunnen en moeten ook zelf optreden tegen Polen, heeft Rutte ze naar eigen zeggen voorgehouden. Voor zo’n strafprocedure, die Polen zijn stemrecht kan kosten, is volgens EU-bronnen echter te weinig steun. Dat de vereiste meerderheid niet zomaar is gevonden is Rutte op de top wel duidelijk geworden, geeft hij toe. Maar hij trekt ook nog niet de slotsom „dat het niet kan. Daar zullen we naar moeten kijken, de komende weken en maanden.”
De Duitse bondskanselier Merkel, de Franse president Macron en de Italiaanse premier Draghi benadrukten vooral dat het gesprek met Polen moet worden voortgezet. Rutte bezweert dat hem dat niet heeft teleurgesteld.
De EU-leiders deden ook, anders dan bij de aanvaring met Orbán in juni, moeite om hun discussie met Polen over zijn juridische gevecht met de EU binnenskamers te houden. Er is ditmaal maar een heel summier verslag, zonder naam en toenaam, gemaakt voor de medewerkers van de leiders. Als de gemoederen onverhoopt verhit zouden raken, dan ligt dat niet meteen op straat.