Ze hadden donderdag in Brussel om de tafel moeten zitten. Vertegenwoordigers van Iran en de Europese Unie zouden daar op een tussentijds overleg proberen de vastgelopen besprekingen over de nucleaire ambities van de Islamitische Republiek vlot te trekken.

De onderhandelingstafel in Brussel bleef echter leeg, hoewel het er afgelopen weekend nog op leek dat Iran wel deel zou nemen. Dinsdag liet EU-buitenlandchef Josep Borrell weten dat er alsnog geen toezegging uit Teheran was gekomen.

Het wordt wel hoog tijd dat Iran weer aanschuift, waarschuwde Borrell. „We hebben de Iraniërs duidelijk gemaakt dat de klok niet in hun voordeel tikt.”

De vorige onderhandelingsronde in Wenen tussen Iran en de zogenoemde P5+1-mogendheden (China, Frankrijk, Groot-Brittannië, Rusland en VS + Duitsland) dateert van juni. Het was de laatste in een serie van zes, bedoeld om het atoomakkoord dat Teheran in 2015 met deze landen sloot nieuw leven in te blazen. Sinds de nieuwe Iraanse president en hardliner Ebrahim Raisi in augustus aantrad, liggen de gesprekken echter stil.

Strafmaatregelen

Dat zelfs een tussentijds overleg in Brussel niet mogelijk was, geeft aan hoezeer de hakken in het zand staan. Vooral in Teheran, waar Raisi herhaaldelijk heeft gezegd dat de onderhandelingen met het Westen vooral voordeel voor Iran moeten opleveren. Dat betreft dan vooral het opheffen van de strafmaatregelen die de VS hebben ingesteld.

Washington eist op zijn beurt dat Teheran zich eerst aan de voorwaarden van het oude atoomakkoord houdt. Iran acht zich echter niet meer aan die afspraken gebonden sinds de toenmalige Amerikaanse president Donald Trump in 2018 uit de overeenkomst stapte.

President Joe Biden herhaalde vorige maand tijdens zijn toespraak tot de Algemene Vergadering van de VN nog eens dat de VS alles op alles zullen zetten om conflicten via diplomatie op te lossen. Maar inmiddels lijkt ook in het Witte Huis het besef door te dringen dat er van het nieuwe Iraanse staatshoofd weinig concessies te verwachten zijn.

Plan B

Om die reden verklaarde de speciale Amerikaanse gezant voor Iran, Robert Malley, vorige week dat de regering-Biden aan een „plan B” werkt om de nucleaire ambities van Iran in te tomen. Wat dat inhoudt, liet hij echter in het midden.

Volgens Aaron David Miller, onderzoeker aan Carnegie Endowment for International Peace, zit Biden „gevangen tussen de vastbeslotenheid om Iran geen nucleair wapen te laten verwerven en de realiteit dat Iran al een nucleaire drempelstaat is.” Washington moet daarom „snel in actie komen, voor Israël met een antwoord komt en de Verenigde Staten in een conflict meesleept.”

In Israël ligt al jaren een plan B klaar om de nucleaire installaties van Iran aan te vallen. De Joodse staat trok deze week omgerekend bijna 1,5 miljard euro op de defensiebegroting uit voor zo’n operatie.

Daarmee lijken de mogelijkheden voor een diplomatieke oplossing steeds verder te verdampen. Alle inspanningen in Brussel en Wenen ten spijt.