Dat adviseerde de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) dinsdag. Uit het gemeentefonds wordt jaarlijks zo’n 30 miljard euro verdeeld.

De ROB keek naar de manier waarop het kabinet van plan is het geld uit het gemeentefonds te verdelen. Die wordt vanaf 2023 veranderd omdat de oude werkwijze stamt uit jaren 90. Maar eerst moeten de plannen verbeterd worden, vindt de raad. Het fonds is voor gemeenten de belangrijkste bron van inkomsten.

De nieuwe verdeling is eerlijker dan de oude, maar moet nog verbeterd worden, aldus de raad. Sommige gemeenten zouden er met de nieuwe verdeling sterk op vooruit gaan, terwijl andere veel minder geld krijgen. Waar die verschuivingen op gebaseerd zijn, blijft onduidelijk. Wel blijkt dat grote steden meer geld krijgen dan kleinere, omdat hun belang voor nabijliggende plaatsen wordt overschat. Gemeenten met weinig toeristen komen er bekaaid vanaf.

Volgens de ROB is er onvoldoende gekeken hoe de financiële situatie van gemeenten er in de praktijk uitziet. Noodzakelijke investeringen in bijvoorbeeld jeugdzorg en klimaat zijn onvoldoende meegenomen. Een evaluatie in 2027, zoals minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) voor ogen heeft, vindt de Raad te laat en „te vrijblijvend.”

Het ministerie van Binnenlandse Zaken zegt kennis te hebben genomen van het advies en opnieuw te kijken naar de herverdeling. Eind november wil het ministerie het plan „nader beoordeeld” hebben.

Nadelig

De burgemeesters van de gemeenten in de provincie Utrecht schreven dinsdag in een brief aan de minister dat budgetten onvoldoende zijn om gemeentelijke taken naar behoren uit te voeren. De herverdeling van het gemeentefonds zou voor een aantal van de gemeenten in de provincie nadelig uitpakken.

In de brief zeggen de burgemeesters dat de omvang van de budgetten moet passen bij de maatschappelijke opgaven. De burgemeesters willen pas afspraken maken over nieuwe ambities, zoals beschermd wonen, wanneer er afspraken liggen over de onderlinge relatie en structurele toereikende financiering.