Vorige maand kondigde de Europese Commissie aan dat de EU een grote connectiviteitsstrategie gaat uitrollen, de Global Gateway. Deze strategie is bedoeld om tegenwicht te bieden aan de Nieuwe Zijderoute, de Chinese ontwikkelingsagenda voor samenwerking met landen in Afrika, Azië en Europa. Bij de introductie van de Global Gateway benadrukte Commissievoorzitter Ursula von der Leyen het belang van partnerschappen met Afrikaanse landen en wees ze de komende EU-Afrikatop in februari aan als gelegenheid waar de Unie haar nieuwe strategie met leiders van Afrikaanse landen zal bespreken.

China is van plan om maar liefst 47 miljard dollar te investeren in Afrika. Toch kan Europa daarmee concurreren. Als het gaat om succesvolle investeringspartnerschappen in Afrika betekent groter niet altijd beter. In geen enkel Afrikaans land hebben Chinese investeringen geleid tot explosieve economische groei. De leemte die China achterlaat, kan Europa invullen door te investeren in grootschalige productie die waarde toevoegt aan economische activiteiten op het Afrikaanse continent. Maar dan zal de EU haar middelen op een gecoördineerde, strategische manier moeten inzetten. De sleutel om ervoor te zorgen dat Europa de belangrijkste groeipartner van Afrika wordt, is door de Global Gateway te verbinden aan de Europese Green Deal.

Digitale economie

Europa kan een bijdrage leveren aan het verduurzamen van zware industrieën en het ontwikkelen van klimaatvriendelijke bedrijfssectoren die gebruikmaken van de digitale economie. Afrika ten zuiden van de Sahara heeft de afgelopen jaren al een inhaalslag gemaakt met mobiel bankieren en digitale financiële diensten. In 2019 genereerden deze diensten en de bedrijfssectoren die daaruit voortkomen 155 miljard dollar aan toegevoegde waarde. Een groot deel van de groei vond plaats binnen de groene economie van Afrika. Alleen al in Oost-Afrika hebben 1 miljoen mobiele telefoongebruikers zonne-energiesystemen aangeschaft, inclusief energiezuinige verlichting, televisies en koelkasten, die door die systemen worden aangedreven. Deze kleine aanpassingen hebben voor 86 miljoen aan inkomsten gegeneerd en gezorgd voor 467 miljoen aan kostenbesparingen voor huishoudens en een vermindering van 2 megaton CO2-equivalenten.De Global Gateway kan zorgen voor infrastructuur voor de productie van groene energie, maar denk ook aan geavanceerde informatie- en communicatienetwerken. Met de Global Gateway kan de EU uitvoering geven aan de internationale aspecten van de Green Deal. Dit vereist dat Europa als blok strategischer gaat denken en opereren, wat uiteindelijk gunstig is voor beide continenten.

”Slimmer” investeren

In de toespraak waarin Von der Leyen de Global Gateway aankondigde, erkende ze tekortkomingen van Europese investeringen in Afrika. „Het heeft voor Europa geen zin om een perfecte weg aan te leggen tussen een kopermijn in Chinees bezit en een haven die in Chinese handen is. Als het om dergelijke investeringen gaat, moeten we ons slimmer opstellen.” „Ons slimmer opstellen” betekent investeren in productie met toegevoegde waarde. Als de EU commerciële corridors wil creëren die de structuur van de wereldhandel vormgeven, zal ze grote investeringen in haven- en spoorweginfrastructuur moeten koppelen aan een industriële basis die geïntegreerd is in productiewaardeketens.

Precies dat heeft Europa al in Marokko gedaan. Europese partnerschappen met Rabat zorgden ervoor dat dit land een ware Afrikaanse autogigant is geworden. Zo produceert Renault zijn Dacia’s in Casablanca en Peugeot zijn 208’s in Kenitra. De Marokkaanse auto-industrie heeft inmiddels de capaciteit om jaarlijks zo’n 700.000 voertuigen te produceren. Mede dankzij Europese investeringen is Marokko het centrale knooppunt geworden in een commerciële corridor die loopt van West-Afrika naar West-Europa.

Hoewel China fors geïnvesteerd heeft in de grootste haven van Afrika (Tanger Med), verscheept diezelfde haven geen Chinese, maar Europese voertuigen van Marokkaanse makelij naar internationale markten. Chinese bedrijven voelden zich genoodzaakt om deel te gaan nemen in deze Marokkaans-Europese waardeketen. Zo opende het Chinese Citic Dicastal een fabriek van 400 miljoen dollar in de buurt van de Peugeotfabriek in Kenitra om de Franse autofabrikant jaarlijks tot 6 miljoen onderdelen te leveren. Nu gaat Opel, het Duitse zusterbedrijf van Peugeot, de fabriek in Kenitra gebruiken om elektrische auto’s te produceren en biedt het daarmee Europa én Marokko een belangrijk pioniersvoordeel bij de ontwikkeling van milieuvriendelijk vervoer in Afrika.

Schaalvoordelen

Bij het schetsen van de doelstellingen van de Global Gateway, benadrukte Von der Leyen de noodzaak om „nieuwe investeringsprojecten op het gebied van groene en digitale technologieën te ontwikkelen.” De Europese Green Deal kan de investeringsmotor worden die dit doel mogelijk maakt, maar dan zal de Unie financiële verplichtingen moeten aangaan die passen bij de ambities van de Global Gateway. Europese Green Deal-partnerschappen met Afrikaanse actoren hebben een enorm potentieel om schaalvoordelen te ontwikkelen en waardeketens te integreren.

De EU kan de middelen van de Global Gateway samenvoegen met de Europese Green Deal om zo haar doelstellingen in samenhang met elkaar te bereiken. Op deze manier kan zij een basis leggen voor partnerschappen in Afrika die de Afrikaanse welvaart, veiligheid en soevereiniteit vergroten en tegelijkertijd regels en handel bevorderen die overeenstemmen met de Europese waarden en prioriteiten.

_De auteurs zijn respectievelijk gasthoogleraar en directeur van het Afrikaprogramma van de European Council on Foreign Relations (ECFR), een pan-Europese denktank. 
Bron: ecfr.eu.