De Europese Unie, Nederland voorop, is een agrarische grootmacht. De producties zijn hoog, of het nu om gaat om graan, aardappelen, vlees, zuivel of tuinbouwproducten. Veel voedsel wordt uitgevoerd. Dat brengt geld in het laatje. De EU importeert ook voedsel, omdat niet alles wat we opeten hier verbouwd kan worden.

Landbouw heeft ook andere kanten: (resten van) gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen kunnen weglekken naar het milieu en daar schade doen, uitgestoten gassen kunnen de opwarming van de aarde bevorderen. De Europese Commissie wil daar wat aan doen en heeft daarvoor de zogeheten Green Deal gelanceerd.

Belangrijk onderdeel daarvan is de boer-tot-bordstrategie van EU-commissaris Frans Timmermans (Klimaat). Die komt dinsdag in stemming in het plenaire Europees Parlement (EP), dat er maandag over debatteert. Vorige maand gingen de landbouw- en milieucommissies van het EP al akkoord.

Kanttekeningen

Het is geen vanzelfsprekendheid dat het voltallige EP de commissies volgt. Dat bleek bijvoorbeeld in 2018, toen het EP tegen het advies van de visserijcommissie stemde voor een verbod op de voor Nederland belangrijke pulsvisserij (elektrisch vissen). Maar deze keer rammelen geen actiegroepen van bezorgde burgers aan de parlementaire deuren.

Europarlementariër Bert-Jan Ruissen (SGP) schat dan ook in dat het EP de plannen van Timmermans zal steunen, wellicht met enige kanttekeningen. Voor dat laatste is wat hem betreft zeker reden. „Steeds meer lichten gaan van groen op oranje”, stelt hij. Ruissen verwijst naar recente studies van universiteit Wageningen UR, het Amerikaanse ministerie van Landbouw en de Europese Commissie zelf. Wat daarin steeds terugkomt is het risico voor de voedselzekerheid in Europa. De productie daalt, Europa wordt afhankelijker van import van andere continenten, de prijzen in de winkel gaan omhoog. „Dat risico moeten we niet nemen”, vindt Ruissen, die een parallel trekt met de huidige hoge aardgasprijzen. „We moeten oppassen om te afhankelijk te zijn van import.”

Daar komt nog bij dat het volgens hem de eisen op het gebied van milieu en dierenwelzijn buiten de EU vaak minder streng zijn. „Het is maar de vraag hoe duurzaam het is om daar producten vandaan te halen.”

De Europese Commissie wil het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in 2030 gehalveerd hebben in vergelijking met 2020. Het gebruik van kunstmest moet met 20 procent omlaag, een kwart van het landbouwareaal moet omgeschakeld zijn naar biologische teelt en er moet meer natuur komen.

„De richting vind ik terecht, maar de doelen zijn erg ambitieus. Ik vind dat we ons daar niet op moeten vastleggen. De balans tussen economie en ecologie is behoorlijk zoek”, zegt Ruissen. Hij vindt dat de Europese Commissie nu eerst grondig onderzoek moet doen naar de impact van de Green Deal.

Sommige doelen kunnen zelfs contraproductief uitpakken, denkt hij. „Pas op om de groei van biologische landbouw op te leggen. Als de vraag achterblijft bij het aanbod, raakt de markt verstoord. Dan krijgen biologische boeren een lagere prijs voor hun producten en komt de rentabiliteit in het gedrang.”

Schimmels

Volgens de Wageningse studie, die deze week verscheen, kan minder inzet van gewasbescherming en kunstmest leiden tot kwaliteitsproblemen. Graan bijvoorbeeld kan vatbaarder worden voor schimmels en daardoor ongeschikt voor consumptie. Appels blijven kleiner en kampen met aangetaste schillen. Voedsel wordt duurder, boereninkomens gaan omlaag.

In juli uitte de Amerikaanse minister van Landbouw Sonny Perdue al forse kritiek op het streven van de EU. Volgens hem zijn de plannen onbetaalbaar en brengen ze de landbouwproductie en daarmee de zekerheid van de voedselvoorziening in gevaar. Het beleid onderdrukt volgens hem ook de innovatie in de landbouw.